Vergelijkingstest 450 cc enduro’s
De hoogste verkoopcijfers, de snelste rondetijden en de beste status; de 450 cc klasse is uitgegroeid tot de eredivisie van de Enduro-motorsport. We gingen op stap met negen sport-enduro’s, zoals je die komend seizoen in de wedstrijden tegen kunt komen.We zijn in Talavera de la Reina, ongeveer 100 kilometer ten zuidwesten van Madrid, zodat we onder lekkere voorjaars-omstandigheden door het zand kunnen ploegen en niet overgeleverd zijn aan Koning Winter. Voor wat die in ons land tenminste nog voorsteld.Tot voor een paar jaar kwamen hier in Talavera de la Reina ‘s werelds beste Motorcrossers bijeen voor de Spaanse GP. Op en rond dit prachtige circuit geven wij nu deze sport-enduro’s de sporen. Omdat we er naast goed weer ook een prachtig enduroterrein vinden. Met veel afwisseling: van een heerlijke zanderige bodem tot stenige hellingen. En veel echte kilometerslange enduro-trails, maar ook pittige klimmen. Echt omstandigheden die het uiterste van man en machine vragen. En dat uren achtereen, precies zoals dat bij een echte enduro ook is. Dus niet een half uurtje vlammen, maar de hele dag – van ’s ochtends vroeg tot diep in de middag – in het zadel zitten en de motor door modderpoelen en schier onneembare obstakels loodsen in de strijd tegen de immer doortikkende klok. Want bij een echte enduro rij je immers de ‘verbindingsroute’ op tijd en volgens een vooraf vastgesteld gemiddelde. Te vroeg of te laat klokken bij de tijdcontrole levert strafpunten op. En het klassement wordt gemaakt in de proeven, zoals de crosstest of de specialtest. Dan telt elke honderste van een seconde.Juist daarom is een enduromotor ook een mix. Enerzijds een halve crossmotor om te kunnen vlammen op de crossproef, anderzijds soepel genoeg om makkelijk over de smalle bergpaadjes en gladde boomwortels te rijden. En bovenal natuurlijk betrouwbaar: want ook na een hele dag in de modder en prut moet’ie onverstoorbaar blijven lopen en geen klap verkeerd geven.In Nederland en België neemt de enduro- en off-road-sport een behoorlijke vlucht. Met name de off-road-ritten (zelfde parcours als enduro’s, maar dan zonder tijdwaarneming en dus zonder wedstrijdelement) mogen op een enorme belangstelling rekenen: vaak staan er op een mooie zondag in het voor- of najaar wel 1.000 off-road-rijders aan de start van een rit!Door die positieve ontwikkeling van de endurosport is er ook weer belangstelling van de Japanse fabrikanten voor dit soort motorrijden. Waar tot voor enkele jaren Europese nichemerken als KTM en Husqvarna de dienst uit maakten, doen nu Yamaha, Honda en Kawasaki weer volop mee. Suzuki heeft met de DR400Z geen echte wedstrijdmachine in huis, al worden daarvoor met name in Nederland wel RMZ450-crossers omgebouwd en gekentekend. Want dat is het allergrootste verschil met de echte crossmotoren: enduromachines zijn goedgekeurd voor de openbare weg en hebben dus een kenteken, verlichting en een stille uitlaat. Daarnaast hebben ze zacht aansprekende veerelementen, makkelijk te controleren vermogensafgiftes en elektrische startmotoren, zodat ze lopen met een druk op de knop.Het te kloppen merk in de endurowereld is anno 2008 het Oostenrijkse KTM. Het terreinmerk pur sang, die wereldwijd jaarlijks 35.000 EXC450’s verkopen. Met de nieuwe 450EXC-R is KTM bovendien de eerste producent die een model heeft ontwikkeld dat technisch volkomen is losgekoppeld van hun motorcrossmodellen. De tweede macht op dit gebied is het Italiaans/Zweedse Husqvarna met 5.000 verkochte machines. Hoe het in de toekomst verder gaat met dit bedrijf is nog wat onduidelijk, nu BMW Husqvarna heeft overgenomen van de MV Agusta-groep. BMW heeft absoluut grote plannen in de endurowereld en ontwikkelde ook spectaculaire moderne machine, waarmee men uitkomt in de WK-wedstrijden en die medio 2008 op de markt zal komen. Welke gevolgen dat dan voor Husqvarna zal hebben, is niet helemaal duidelijk. Voorlopig draait Husqvarna gewoon door; wellicht kan een financiële injectie van BMW dit merk weer echt op de kaart zetten.Husaberg is het van oorsprong Zweedse merk, dat ontstond toen Husqvarna naar Italië verkocht werd. Inmiddels is Husaberg zelf ook alweer overgenomen en wel door KTM. Zij bouwen jaarlijks rond de 1.500 eenheden, maar hebben goede hoop dat dat aantal in 2009, als hun innovatieve prototype met een ‘omgedraaid blok met liggende cilinder’ leverbaar wordt.Feit is dat nieuwkomer Beta hen op dit moment voorbij is gestreefd. De Italiaanse trialspecialiste verkopen momenteel al 2.500 enduros per jaar, die allemaal worden aangedreven door KTM-motorblokken.Het Spaanse GasGas is bij ons nog nog niet zo sterk vertegenwoordigd, maar op international niveau moet toch rekening worden gehouden met dit merk. Ze maken nu al 3.500 motoren per jaar en hebben zich met hun moderne DOHC-motoren met injectie al prima op de toekomst voorbereid. Het Franse Sherco maakt maar 600 enduro’s per jaar en kan daarom ook niet echt meedoen aan de dure ontwikkelingswedstrijd in deze topklasse. Zij kiezen er vanwege de financiële situatie terecht voor om het 250cc DOHC blok door te ontwikkelen.Zoals gezegd doen Yamaha, Honda en Kawasaki nu weer volop mee bij de sportenduro’s. Kawasaki heeft juist haar herintrede gemaakt met de KLX450R, een op de KX450F-crosser gebaseerde enduro. Yamaha doet alweer bijna tien jaar serieus mee met hun erg goede WR-serie, gebaseerd op de succesvolle YZF-viertaktcrossers. Yamaha was het eerste merk dat in het terrein met een hoogtoerige, hypermoderne viertaktmotor kwam en daarmee de cross- en endurowereld voorgoed veranderde. De blauwe machines zijn erg populair en in de loop der jaren goed voor tientallen kampioenschappen geweest. En tot slot is er dan nog Honda, het merk dat met de Fin Mika Ahola ook de regerend endurowereldkampioen in huis heeft. Honda leverde de enduromachines lange tijd onder de merknaam HM Honda, maar brengt vanaf 2008 nu ook de CRF450X op de markt. Met dien verstande dat uitgerekend deze motor niet met een kenteken geleverd wordt, die moet je er dus zelf bij aanvragen. Het neemt niet weg dat men met de CRF een geweldige machine in huis hebben, want hij werd meteen de winnaar van deze vergeklijkingstest.Heel erg jammer is het dat de nieuwe machine van TM Racing nog niet voor deze test beschikbaar was en dat Aprilia er helaas afzegde om met hun RXV4.5 deel te nemen aan deze test.5e plaatsBETA RR450 4T45 pk, 117 kgDe liefhebbers van KTM noemen maar al te graag dat de Beta’s worden aangedreven door KTM-blokken. Het neemt niet weg dat de nu pas sinds drie jaar verkrijgbare motoren uit Italië inmiddels een prima reputatie hebben opgebouwd, onder meer dankzij hun afwerking en goede werking van het geheel.Voor seizoen 2008 is er echter toch een kleine technische achterstand opgelopen omdat KTM hun nieuwe 450 EXC-R-blok (nog) niet aan de Italianen levert en die het dus moeten doen met het oude type blok. Dat 2007-blok loopt wel erg soepel, maar mist in de directe vergelijking in het hogere toerentalbereik wel een beetje kracht en ‘levensvreugde’. Op smalle paadjes en onder gladde omstandigheden zorgt de meer soepele karakteristiek echter wel voor een betere beheersbaarheid, maar op de echte crossproeven moet je wat toegeven.Het grote verschil met KTM zit hem onder meer in de achtervering, want de Beta’s hebben een echt linksysteem. Ondanks die link is de achterkant toch behoorlijk stug, zeker voor endurobegrippen. De Marzocchi-voorvork, die in de gasGas of de Husqvarna duidelijk gevoeliger aanspreekt is echter ook harder afgeveerd, zodat het wel homogeen aanvoelt. Conclusie: een eersteklas afgewerkte enduro met een bewezen goed blok en sportief strak afgestelde vering.[[BU]]Het verschil met KTM: een linksysteem voor de achtervering. Beta gaat duidelijk zijn eigen weg.7e plaatsGASGAS EC450FSR51 pk, 119 kgEr is waarschijnlijk geen tweede sportenduro te vinden waarvan het karakter zodanig drastisch is veranderd als van deze 450 cc GasGas. De techneuten uit het Spaanse Girona hebben de trage éénpitter van afgelopen jaar weten te transformeren naar een verbazingwekkend vlotte aandrijfaggregaat. De doorontwikkelde benzine-injectie van Kokusan, die nu ook na een uitval van de accu gewoon door blijft werken, is in eerste instantie verantwoordelijk voor deze karakterverandering. Het blok hangt nu heel direct aan het gas, draait razendsnel toeren en heeft met gemeten 51 pk het op één na hoogste topvermogen, achter de Husqvarna 450. Op zwaar enduroterrein heeft de GasGas-piloot echter moeite om dit geweld goed te controleren. Te ruige gascommando’s beloont de Spaanse enduromachine meteen met een uitbrekend achterwiel. De veringafstelling past echter goed bij de heftige karakteristiek van het blok. In hele nauwe bochten is de 450FSR in haar element en moet zij het enkel afleggen tegen de KTM. De schaduwkant van het levende karakter komt op hobbelige rechte stukken te voorschijn, als de GasGas, net als de Husqvarna, nerveus met het stuur wil gaan slaan. De vering voelt comfortabel aan: de Marzocchi voorvork spreekt excellent aan en de dure Öhlins-achterschokbreker functioneert sowieso op topniveau.Conclusie: in de vergelijking met oudere modellen is het karakter zowel van het blok als van het rijwielgedeelte compleet veranderd. De machine is enorm handelbaar, de stabiliteit is wat minder.[[bu]]De Kokusan-injectie op het GasGas-blok werd vernieuwd.9e plaatsHUSABERG FE450E46 pk, 112 kgDat de Husaberg – met uitzondering van de naar 7,5 liter verkleinde en dus ook smallere tank (was 10,5 liter) – voor 2008 geen verdere veranderingen heeft ondergaan, heeft zijn redenen. In 2009 komt Husaberg immers met een compleet nieuwe constructie. Tot dan blijft de bij KTM gebouwde Zweedse machine haar imago van een minder snelle, maar uitermate goedmoedige machine trouw. Hoofdzakelijk verantwoordelijk voor deze karaktereigenschap is het blok, dat extreem is afgestemd op rijdbaarheid bij lage toerentallen. Het ééncilinderblok haalt weliswaar net als de concurrenten de 10.000 tpm-grens, maar schudt en trilt dan op een uitermate oncomfortabele manier, zodat je daar in de praktijk nooit zult komen met deze Husaberg.Het ‘taaie’ karakter van het blok vind je ook bij het rijwielgedeelte terug. Ondanks het met 112 kilogram laagste gewicht van alle 450 enduro’s uit deze test is de handelbaarheid niet top. Alléén tijdens het insturen in korte hellende bochten rijdt de FE450 als vanzelf door de bocht. Dan kun je heel precies sturen en goed aanzetten, maar op rechte stukken bij een hoger tempo wordt dit voordeel weer teniet gedaan door onrust in de voorpartij. Een deel van de schuld ligt bij de matig aansprekende WP-voorvork.Conclusie: de Husaberg blijft trouw aan haar goedmoedig imago. De draaieigenschappen van het blok en de handelbaarheid kunnen anno 2008 echt beter.[[bu]]Vanwege de kleinere tank (van 10,5 naar 7,5 liter) kreeg de Husaberg een duidelijk smaller silhouet.1e plaatsHONDA CRF450X466 pk, 117 kgDeze eerste overwinning van een Honda tijdens een vergelijkingstest van enduromotoren lijkt in eerste instantie een verrassing. Totdat je je realiseert dat Honda ook in dit segment hard aan de weg timmert. De wereldtitel van de Fin Mika Ahola bewijst dat.Deze CRF450X is een doorontwikkeling van de populaire CRF450R-crossmachine. De technische verschillen ten opzichte van dat crossmodel zitten hem onder meer in de elektrische startmotor, de grotere spreiding van de versnellingsbak, het 18 inch achterwiel, de zachter afgestemde vering, de dynamo en de duidelijk stillere uitlaat.De CRF450R-crosser is bewezen goed en die kwaliteiten weet Honda door te trekken naar het endurosegment. Misschien blinkt het blok in de enduro nog wel meer uit dan in de cross, want het ‘getemde’ blok heeft duidelijk meer tractie, zonder dat dit ten koste uis gegaan van het makkelijk toeren draaien. De veerelementen reageren door de zachtere afstemming gevoeliger, terwijl de neutrale hanteerbaarheid en vooral de excellente stuurprecisie een belangrijke bijdragen leveren aan het buitengewoon harmonisch totaalconcept.Conclusie: de CRF450X heeft de excellente basis van het motorcrossmodel weten te behouden, maar het potentieel is nu nog beter bruikbaar geworden.[[bu]]De standaard-stuurdemper zit op de enduro op de bovenste kroonplaat vanwege de verlichting.3e plaatsKAWASAKI KLX450R43 pk, 118 kgKawasaki-fans moesten lang op een ‘groene’ sportieve enduro wachten. Totdat deze Japanse fabriek half 2007 opeens met deze KLX450R op het toneel verscheen. Weliswaar is de technische basis gelijk aan die van de KX450F-crosser, maar de techneuten transformeerden de fiets met de gebruikelijke maatregelen: elektrische startmotor, verhoogde massa van de krukas, een langere uitlaatbocht, een stillere demper, een grotere tank, gemodificeerde vering en verlichting. Zo ontstond dus een heuse serieuze enduromotor.In de praktijk zijn de karaktertrekken van de crosser totaal niet meer terug te vinden in deze KLX. Het krachtige doortrekken van de crosser bij lage toerentallen is op de enduro ingeruild tegen een boterzacht oppakken. En vanuit het middengebied hangt het blok erg goed aan het gas en toont daarna een exorbitante draaivreugde. Met een vermogen van 43 pk (waar de crosser nog 50 pk heeft) is de Kawa de zwakste fiets uit deze 450cc-vergelijking. De strakke veringafstelling van de KX is bij de KLX in een boterzachte afstelling veranderd. Die zachte veerelementen slokken elke piepkleine oneffenheid moeiteloos op, maar de afstelling van de schokbreker is zelfs een tik té comfortabel. De achterkant van de motor hangt zelfs bij een correct afgestelde negatieve veerweg duidelijk te diep zodat er in krappe bochten niet genoeg gewicht op het voorwiel gebracht kan worden. Daardoor loopt het voorwiel makkelijk naar buiten, vooral als je kort af wilt draaien. Maar zeker weten dat met een hardere achterveer de zaken heel anders liggen.Conclusie: de Kawasaki is een aangename verrassing in de endurowereld. De totale layout overtuigt, ook al is de achterkant standaard te zacht afgeveerd. [bu]Koelwater-reservoir en heel stille uitlaat. De ex-crosser heeft nu keurige manieren gekregen.2e plaatsKTM 450EXC-R48 pk, 113 kgZakelijk gezien zijn deze wedstrijdenduro’s nog steeds de belangrijkste pijler onder KTM. Daarom hebben de Oostenrijkers er ondanks al hun geflirt met wegmotoren en auto’s ook voor 2008 weer veel werk van gemaakt. Met deze EXC-R heeft men zelfs een enduro gemaakt die niet direct van de crossers is afgeleid. De belangrijkste technische parameters vormen een nieuw blok (met een kortere slag en separaat smeersysteem voor motor en versnellingsbak) en een nieuw frame met aangepaste geometrie en een flexibele achterbrug. Het resultaat is overtuigend. Het nieuwe blok loopt in vergelijking met zijn voorganger mechanisch stiller en vibreert een stuk minder. Het EXC-R blok werkt enthousiasmerend, reageert direct op gasstoten en klimt heerlijk snel in toeren. Het blok voelt in zijn geheel kwieker aan, maar juist daardoor is het met het nieuwe model een stuk moeilijker om zware ondergrond voldoende tractie te krijgen.De afwerking overtuigt op elk onderdeel, net zo als de zitpositie. Door het kortere frame zit er ook voelbaar meer gewicht op het voorwiel en de EXC-R stuurt daardoor met beduidend meer precisie. Hij schuift op gladde ondergrond niet zo snel meer met het voorwiel naar de buitenkant van de bocht en blijft tijdens acceleratie stabieler op koers. Lichte kritiek krijgen de nog steeds matig aansprekende WP-vering. Ondanks dat het (Nederlandse) basismateriaal top is, volgt na aankoop van een KTM vrijwel steevast een ritje naar de veringexpert voor de fijntuning.Conclusie: de tweede plek voor deze coryfee. Is hij dan ‘vize-meister’ of juist de eerste verliezer? Het is maar hoe je het bekijkt. Het is echter een feit dat het concept van de nieuwe KTM absoluut overtuigt![[bu]]De afgeslankte achterswing is lichter en brengt de gewenste flexibiliteit in het KTM-rijwielgedeelte.4e plaatsHUSQVARNA TE45052 pk, 119 kgDe Huskie viertaktenduro’s zijn voor 2008 flink veranderd. Een nieuw frame, een nieuwe achterbrug, de uitlaat aan de andere kant, een afgeslankte periferie en de benzineinjectie hebben de TE-lijn behoorlijk opgewaardeerd. Technisch mag er dan wel veel zijn veranderd aan de TE450, maar het karakter is gelijk gebleven en op de pure enduro-onderdelen als tractie, rijgemak en veringafstelling kan er amper een andere fiets aan de kwaliteiten van deze Husqvarna tippen. In de lagere toerentallen sleurt het blok eraan als een tractor, terwijl het gelijktijdig het hoogste topvermogen van alle testmotoren heeft!Het rijwielgedeelte met de Marzocchi voorvork en de Sachs schokbreker slokt zelfs de kleinste richels op zonder dat ze op de crossbaan meteen doorslaan. Door de nieuwe framegeometrie laat zich de Huskie zich nu in nauwe haarspelden met duidelijk meer precisie sturen, waardoor de TE450 enorm effectief en conditie-sparend kan worden bereden. En ook de smallere tank en buddyseat draagt bij aan de verbeterde hanteerbaarheid.Hoewel de basis enorm inspireert, temperen randverschijnselen het enthousiasme. Zo trilt het blok in het middengebied te hard, lekte er na een paar uur rijden al een voorvorkkeerring en verbrande de niet afgedekte uitlaat de binnenkant van de linker laars.Conclusie: bij Husqvarna weten ze hoe je een geweldig goede enduromachine bouwt. Maar de afwerking en de loopcultuur van het blok moeten toch echt beter worden.De Huskies kregen een nieuw frame en een blok met brandstofinjectie.6e plaatsYAMAHA WR450F47 pk, 118 kgAfgelopen jaar werden zowel de WR250F als deze WR450F volledig vernieuwd. Toen kregen deze bewezen goede Japanse enduro’s ook een aluminium frame. Voor 2008 is de WR-serie ongewijzigd gebleven en gezien de vele tevreden yamaha-rijders in enduro en off-road-ritten is dat niet zo vreemd.De WR-serie is gebaseerd op de YZ-crossers en vergeleken met die ongekentekende broertjes kregen de WR-ren veranderde nokkenassen, elektrische startmotor, een 18 inch achterwiel, grotere tank, gemodificeerde versnellingsbak, zachtere veringafstelling en een stillere uitlaat. Net als bij de Kawasaki KLX450R is het verbazingwekkend hoe ver de enduromachines na deze maatregelen zijn verwijderd van de motorcrossers.In het lage toerenbereik zet het vijfklepsblok buitengewoon tam aan en draait vervolgens welwillend, maar ook een beetje futloos hoog in toeren. Opmerkelijk in de vergelijking met de andere machines is de behoorlijk sterke motorrem van de WR450, zodra het gas wordt dichtgedraaid. Daardoor vraagt de WR toch een heel eigen rijstijl.Het enigszins ‘trage’ gevoel van de WR450 komt niet in de laatste plaats door de heel erg stille uitlaatdemper, die de Yamaha enerzijds moeiteloos door elke enduro-geluidskeuring laat komen, maar anderzijds de vrije gasstroom in de cilinderkop hindert, waardoor de motor wat moeizaam op gang komt. Puur op top valt de ‘schade’ mee gezien de 47 gemeten pk’s, maar een wedstrijdrijder zal de originele uitlaat waarschijnlijk snel vervangen door een iets meer open exemplaar.De zachte vering reageert gevoelig op oneffen terrein, zodat in combinatie met het goedmoedige blok altijd en overall voldoende tractie kan worden gevonden. In nauwe haarspelden kan de Yamaha, door de flinke voorwieldruk precies bestuurd worden. Door de sterke motorrem moet je echter leren om met de WR mooie ronde bochten te rijden.Conclusie: De WR heeft een grote schare fans. En dat is niet zo vreemd als je zijn kwaliteiten bekijkt, al komt het potentiëel er bij het 2008-model niet helemaal uit door de stille uitlaat.[bu]Luid is uit? Open uitlaten zijn taboe in de endurosport, maar de Yamaha is standaard wel heel erg stil.8e plaatsSHERCO 4.5i46 pk, 119 kgVoor 2008 heeft het Franse Sherco zich voornamelijk gericht op hun nieuwe 250cc enduro; de 450 bleef grotendeels ongewijzigd. En als je opstapt komt de motor op de een of andere manier ook wat gedateerd over. Dat wordt vooral in de hand gewerkt door de stevige afmetingen: de Sherco is niet zo compact en verfijnd als de rest. Toch wil dat niet zeggen dat je er in ruig terrein niet mee uit de voeten kunt. Het tegendeel is waar, want één van de grote pluspunten van de Sherco ligt in de rustige aandrijving die altijd veel tractie heeft. De ééncilinder, die al in 2004 als één van de allereerste enduro’s van benzine-injectie was voorzien, glanst vooral bij het laagtoerige precisiewerk. Bijvoorbeeld bij het rijden over keien en rotsen. Heftige vibraties laten merken dat hogere toeren minder op prijs worden gesteld. Ook de afstelling van het rijwielgedeelte is gebaseerd op het rijden in lastig technisch terrein. De erg zacht afgestelde veringelementen van Paioli verwerken zelfs diepste gaten en gemeenste obstakels zonder de slagen door te geven naar de piloot. Daardoor word erg zuinig omgesprongen met de conditie en het concentratievermogen van de rijder. Snelle tijden in de crossproeven worden echter lastig omdat het blok wat lui aanvoelt en de totale machine niet echt compact is, wat de handelbaarheid in de weg zit. Gevoelsmatig weegt de Sherco ook duidelijk meer dan de door ons gemeten 119 kg.Conclusie: een goedmoedig blok en een vering die de conditie spaart. Perfect voor de echte hobby-rijder, maar de echte wedstrijdjongens willen gewoon een vlotter blok en een betere handelbaarheid.[bu] Sherco gebruikt al injectie op hun enduro’s vanaf 2004.
