Zijspanwegrace

Ooit was de zijspanklasse het klapstuk van de TT in Assen. Maar de driewielers leken een stille dood te sterven en in 2004 en 2005 werd er zelfs geen officiëel WK verreden. Toch krabbelt de bijzondere raceklasse sinds 2006 weer uit het dal en is er ook weer een WK. Eind juni zagen we de zijspannen zelfs terug als afsluiter van de TT in Assen. We namen een kijkje bij het Helmondse zijspanequipe Jan Bevers en Ron Vermeer, die daar de enige Nederlandse deelnemers waren.Menigeen herinnert zich ongetwijfeld de duels tussen onze drievoudige wereldkampioen Egbert Streuer, de Zwitserse techneut Rolf Biland en Engelsman Steve Webster, de man die met zijn negen wereldtitels zo’n stempel op het zijspanracen tussen 1987 en 2003 heeft gedrukt. Na diens laatste wereldtitel kwam de zijspanraceklasse echter in zwaar weer terecht en in 2004 en 2005 werd er geen officiëel wereldkampioenschap verreden, maar in 2006 werd de draad weer opgepakt en dit seizoen zijn er weer zes WK-wedstrijden en een Nederlands kampioenschap, waarin ‘Team Bevers’ ook optimaal presteert en aan de leiding gaat.In het WK zijn de Engelsen Tim en Tristan Reeves de te kloppen mannen; zijn werden in 2006 en 2007 ook al wereldkampioen. Als snelste rijders hebben zij ook het meeste last van de ‘gewicht-handicap’. De reglementen schrijven tegenwoordig voor dat je na elke gewonnen race 10 kg extra lood mee moet nemen, tot een maximum van 30 kg. En iedere race die je niet wint, gaat er weer 10 kg lood af…De TT-race was de derde WK-race van dit seizoen. De eerste race in Donington (GB) werd gewonnen door de Finse vice-wereldkampioenen Päivärinta/Karttiala met Reeves als tweede. De tweede wedstrijd op de Sachsenring was de volgorde omgekeerd en ook in Assen won Reeves. Er volgen nu nog drie WK-races: op de Sachsenring (nogmaals), Rijeka en Le Mans.Team Bevers heeft in de zes ONK zijspanraces vijf eerste en één tweede plaats behaald en daardoor als enige Nederlandse team een wildcard gekregen voor de TT. Ze zijn al gevraagd om vaste WK deelnemer te worden, maar dat is volgens Jan Bevers “pas mogelijk als er extra sponsoring is.” Zijspannen worden tegenwoordig onderverdeeld in de “Formule 1” en “Formule 2”. De F1-zijspannen zijn de “lange” machines met een 1000 cc viertaktblok, dat aan een aluminium monocoque-chassis hangt. De rijder zit bij een F1-zijspan vóór het motorblok op zijn knieën. Een F2-zijspan is veel korter en heeft een 600cc-blok plus een stalen buizenframes. Hierbij zit de rijder ‘over’ het motorblok, zoals op een solomotor dus. In het WK worden de snelle F1-spannen gebruikt.Het reglement is verder zo opgesteld dat een zijspan wel een ‘motorfiets’ blijft en geen auto wordt. Daarom moeten het voorwiel- en achterwiel bijvoorbeeld precies recht achter elkaar staan en mag enkel het achterwiel aangedreven worden. Er mag geen autostuur gebruikt worden en de rijder moet voorover zitten (dus niet achterover zoals in een auto). De bakkenist mag niet in een ‘stoeltje’ zitten, maar moet zich los kunnen bewegen. Uitstekende spoilers mogen ook niet gebruikt worden.De grootste fabrikant van racezijspannen is (nog steeds) het Zwitserse LCR (Louis Christen Racing). Deze chassis’ hebben de laatste decennia vrijwel alle wereldkampioenschappen gewonnen. Naast de LCR zijn er nog spannen van het Duitse Rudi Schmied Racing (RSR), het Zweedse Advances Racing Technology (ART) en de in Nederland geproduceerde RCN (Racing Colin Nicholson), dat door Team Bevers gebruikt wordt. Deze RCN is gebaseerd op de ‘Windle, waarmee Steve Abott in 2002 wereldkampioen werd. Dit span is door Colin Nicholson onder zijn eigen naam doorontwikkeld en wordt sinds 2005 in Helmond gemaakt. In 2007 werd Colin er zelf ook Nederlands Kampioen mee.Het chassis bestaat in feite uit een grote aluminium koker, opgebouwd uit 1,0 en 1,2 mm plaat van ‘vliegtuigaluminium‘. Inwendig zitten er stalen verstevigingen en aluminium tussenschotten in de koker, plus de benzinetank in de vorm van een explosie-veilige kunststof tankzak met een inhoud van 35 liter.Aan de linkerkant zit er een aluminium uitstulping aan de chassiskokerbalk, waar het zijspanwiel direct (zonder vering) aan is bevestigd en ook de carbon vloerplaat waar de bakkenist op zijn knieën op zit, is hieraan gelijmd en geschroefd. Rechts zitten de voor- en achterwielophanging aan de koker, plus enkele stalen hulpframes voor de montage van het motorblok, de kuip (waar ook de rijder in zit) en het stuur, dat is gemonteerd aan een buizenstelsel dat de “spinnenkop” genoemd wordt. De stuurbeweging wordt met twee stangen doorgegeven aan de voorwielnaaf. Deze twee stangen kunnen ten opzichte van elkaar scharnieren om inveren van het wiel mogelijk te maken. Voor en achterwiel hebben maar een heel kleine veerweg en worden afgeveerd door een schokbreker die is gebaseerd op die van de Formule 1.De wielen zijn driedelig en bestaan uit een magnesium hart en twee aluminium velgschalen. Er worden 13 en 14 inch velgen gebruikt en de banden zijn tussen de 210 en 250 mm breed. Per wiel zijn er drie slick-compounds, intermediates met verschillende profielen en regenbanden beschikbaar. Om de kosten te beperken zijn bandenwarmers en carbonwielen niet toegestaanGeremd wordt er enkel met de (linker-)voet. Het rempedaal bedient via een met de hand verstelbare “balans-insteller” twee hoofdremcilinders aanstuurt. De ene remcilinder bedient het voorwiel en de andere bedient achter- en zijwiel. Via de balans-insteller bepaald je dus hoeveel remdruk naar voren gaat en hoeveel naar de andere twee wielen. In het voor- en achterwiel zitten mega-grote AP Lockheed- vierzuiger-remtangen met geventileerde gietijzeren schijven. Deze zijn afkomstig van Formule 3 racewagens en de remvertraging kan oplopen tot 1,8 G, wat zo’n 50% meer is dan de vertraging van een MotoGP-racer. Carbon- en keramische remmen zijn evenals ABS niet toegestaan.Op een heel enkel Honda Fireblade-blok maken vrijwel alle vaste WK-rijders gebruik van een stevig getuned Suzuki GSX-R1000-blok. De laatste vijf zijspanwereldtitels werden ook met een Suzuki-blok gehaald. Op WK-nivo worden die blokken getuned tot ongeveer 220 pk. Team Bevers is niet alleen met het chassis een uitzondering op de regel, maar ook met het motorblok. Zij maken namelijk gebruik van een 2004 Yamaha R1-blok. Dus nog een blok van de vorige generatie met vijf kleppen per cilinder. Zij hebben hiervoor gekozen vanwege de hoge betrouwbaarheid en de eenvoudige ombouw van het blok voor zijspangebruik. In grote lijnen bleef dit blok standaard, maar met Yamaha racenokkenassen en aanpassingen aan inlaat en airbox, uitlaat en compressie levert het bijna 200 pk.Het blok is zo laag mogelijk aan het chassis gemonteerd en zit slechts 6,5 centimeter boven het asfalt. Dat is gedaan vanwege het lage zwaartepunt, zodat de bochten zo snel mogelijk genomen kunnen worden zonder dat het span omkiept. Vanwege die hoge bochtensnelheden is de binnenkant van het oliecarter voorzien van ‘slingerschotten’, die moeten voorkomen dat de motorolie in lange bochten naar links of rechts vliegt, zodat de pomp lucht aanzuigt en de lagers en zuigers geen smering meer krijgen.Een andere aanpassing is de bediening van de – standaard – versnellingsbak: het zijspan wordt rechts geschakeld met een speciaal pedaal, waar de neus van de voet van de rijder precies klem tussen past. En omdat er onder het blok geen ruimte meer is voor de uitlaat, loopt die vanaf de cilinderkop ongeveer één strekkende meter naar voren en weer terug, waarna het uitlaatgas naar de zijkant wordt weggeblazen. Eigenlijk zit de rijder dus precies op de hete uitlaat: een goed hitteschild is hier dus geen overbodige luxe…Ook de koeling is behoorlijk aangepast: er ligt een grote radiateur voor in de neus van het zijspan, zodat de vierpitter thermisch keurig op orde blijft.In zijn geheel weegt een racezijspan rijklaar rond de 250 kilo en met twee aangeklede coureurs erbij komt dat op een dikke 400 kilo. Door de brede slickbanden en de hoge bochtensnelheid weten ze echter héél behoorlijke rondetijden te realiseren. Op het TT-circuit zette Reeves dit jaar de snelste tijd met 1.42,446. OK, Stoner is in de MotoGP ruim 5,5 seconden sneller per ronden, maar in de 250 cc zou Reeves gewoon op de vijftiende plaats op de grid staan. Dat geeft de potentie van een modern wegracezijspan eens te meer aan en ook door optredens als tijdens de Asser-TT komt de klasse terecht weer in het voetlicht te staan.Kasten:Interessante links:De Nederlandse zijspanrijders vereniging: www.dsra.nuDe WK organisatie: www.superside.comDe Nederlandse fabrikant: www.rcnsidecarracing.co.ukTeam Bevers: www.bevers-racing.nlAufmacherbild uber 2 Seiten:Bild 6809 oder 6811 Freistehend machen. Und dan das Bild 6815 sehr leicht daruber abdruckenBild 6848 als einsatz oben neben den Heading dazuBU:De positie van de rijder in een “lang” zijspan. De rijder zit met de knieën vast in kniebakken en kan zijn onderarmen afsteunen. Hij rust dus echt op zijn knieën, buik en onderarmen. De rijder ligt pal voor het 1000 cc viercilinderblok, boven de uitlaat.BU 3 x actionbilder 6876 + 7396 + 6875: linkse Kurve, rechtdurch und rechtse KurveDe taak van de bakkenist is om het zwaartepunt naar de binnenkant van de bocht te verleggen, net zoals je bij een solomotor schuin gaat hangen. Rechtuit heeft de passagier maar één taak: zich zo klein mogelijk maken!BU bild 6835Het Yamaha R1-blok bleef grotendeels standaard en ligt maar 6,5 cm boven het asfalt.BU bild 6822Schakelen met rechts, waarbij de voet zit vastgeklemd in het schakelpedaal.BU bild 6828De remmen zijn afkomstig van Fomule 3 racewagensBU bild 6840De Intrax-vering werkt via een hevelsysteem en zit weggewerkt in de chassiskoker.BU bild 6843De uitlaat loopt naar voren. Opvallend is de grote airbox boven het blok. Buiten op de stroomlijn zit een heuse luchthapper.BU bild 4746De passagier heeft maar een kleine werkplek. Goed zichtbaar zijn ook de achterwielophanging met kettingaandrijving. De ronde schijf tussen achterwiel en zijspanbak is het verplichte remlicht met LEDjes.BU bild 6834Met dit simpele stuurtje wordt dik 400 kilo en dik 200 pk over het circuit gejaagd.