Techniek: Honda dual clutch

In MotoPlus 20 van 14 oktober aanstaande kunnen we u het eerste officiële nieuws van de nieuwe Honda VFR1200 V4 laten zien, een motor waarvan we in nummer 16 de eerste spionagefoto’s toonden. Honda heeft inmiddels enkele technische details vrijgegeven: de nieuwe V4 krijgt bijvoorbeeld een unieke (half-)automatische versnellingsbak: de Dual Clutch Transmission.De Dual Clutch Transmission is in de autowereld beter bekend als de DSG-bak, waarbij dat DSG staat voor ‘Direkt Schalt Getriebe’. Of in het Engels: ‘Direct Shift Gearbox’. Honda is nu de eerste motorfabrikant die deze moderne transmissie zo compact heeft weten te maken dat hij is toe te passen op een motorfiets.Ogenschijnlijk heb je te maken met een gewone transmissie, dus met een normale koppeling en een normale zesversnellingsbak. Maar schijn bedriegt, want in feite is die hele aandrijflijn dubbel uitgevoerd. In het normale koppelingshuis zitten twee apart van elkaar werkende natte platenkoppelingen en de zesversnellingsbak bestaat eigenlijk uit twee aparte drieversnellingsbakken: eentje voor de eerste, derde en vijfde versnelling en eentje voor de tweede, vierde en zesde versnelling.Het idee achter deze dubbele aandrijflijn is dat wanneer de ene versnelling actief is, de volgende (dus eentje hoger of lager) alvast wordt ‘klaargezet’. Deze volgende versnelling staat dam al volledig ingeschakeld klaar, alleen de koppeling hoeft nog maar aan te grijpen. Op het overschakelmoment zelf hoeven er dus geen tandwielen of schakelmoffen (zie ook MotoPlus nr. 16) meer verschoven te worden, maar is het slechts een kwestie van razendsnel de ene koppeling vrij te koppelen en tegelijkertijd de andere koppeling op exact hetzelfde moment te activeren. Dit samenspel van de twee koppelingen is computergestuurd en zorgt voor een vrijwel ononderbroken, naadloze aandrijving en dito acceleratie. De overname van de ene koppeling op de andere geschiedt in enkele honderdsten van een seconde. In totaal neemt de hele schakelactie tussen de 0,08 en 0,15 seconden in beslag, maar omdat het door de twee slippende koppelingen soepel in elkaar overgaat, ervaar je het als bestuurder als één doorgaande acceleratie, zonder enige vorm van haperen of schokken.De DSG-bak is in 2003 geïntroduceerd in de autowereld en ontstond uit een samenwerking tussen het VW-concern en versnellingsbakkenspecialist Borg Warner. Daarom zag je de DSG-bak de eerste jaren alleen terug bij sportieve Volkswagens en Audi’s. Sinds enkele jaren zien we deze techniek echter ook bij andere merken terug en wordt de conventionele automatische versnellingsbak wat naar de achtergrond verdrongen. Die overstap geeft het voordeel aan van deze ‘dubbele aandrijflijn’ ten opzichte van een gewone automaat. Bij die laatste is er nooit sprake van een directe ‘vaste’ verbinding tussen krukas en achterwiel en bestaat er altijd een bepaalde mate van ‘flexibiliteit’ in de aandrijflijn, met name veroorzaakt door de vloeistofkoppeling. En een wazige respons is wel het laatste dat je wilt op een motor, want je wilt immers één op één voelen wat er met het achterwiel gebeurd als je gas geeft. Dat is ook de reden waarom ‘normale’ automatische versnellingsbakken eigenlijk geen voet aan de grond hebben gekregen in de motorwereld. Met deze Dual Clutch Transmission van Honda lijkt daar nu verandering in te komen, want deze stap van Honda kon wel eens voor een ware omwenteling gaan zorgen in motorland. Het voordeel van een versnellingsbak met twee koppelingen is dat er kan worden geschakeld zonder krachtonderbreking en onder volle belasting. Daarbij neemt een uitgebreid elektronisch en hydraulisch systeem het daadwerkelijke schakelen over van de bestuurder. Het is enigszins vergelijkbaar met het halfautomatische systeem van de Yamaha FJR1300AS, zij het dat je daar nog echt de schakelstappen voelt, omdat de motor even van het gas moet bij het overschakelen. Bij de Dual Clutch Honda zijn er ook nog steeds zes stappen (versnellingen), maar gaan deze vrijwel naadloos in elkaar over.Daarbij is de nieuwe bak als volautomaat te rijden, waarbij de elektronica bepaald wanneer er naadloos op- of teruggeschakeld wordt. Als rijder kun je je dus helemaal op het rijden en sturen concentreren en ook de duopassagier zal aangenaam verrast zijn omdat de hapering in de acceleratie (altijd zo’n mooi moment waarop de integraalhelmen tegen elkaar botsen) ontbreekt en je dus heel soepel en ‘smooth’ snelheid wint. Maar je kunt ook manueel schakelen. Met een knop op de rechter stuurhelft switch je tussen automaat en manueel en in die laatste stand kun je met een soort flippers op de linkerstuurhelft op- of terugschakelen. De tijdens testritten betrapte VFR1200 V4 (zie MotoPlus 16) had ook nog een gewoon schakelpedaal, maar dit heeft dezelfde functie als dat op de Yamaha FJR1300AS: het is in feite een elektrische keuzeschakelaar om de besturing van de bak een schakelsignaal te geven. Uit de eerste informatie is helaas niet af te leiden of het schakelpedaal op de nieuwe VFR1200 volledig achterwege zal blijven, of dat men toch tegemoet komt aan de conventioneel ingestelde motorrijders die toch een soort van pedaal op de motor willen hebben. Ook al zal de VFR1200 – zo blijkt ook uit de praktijkervaringen van de vele DSG-automobilisten – waarschijnlijk grotendeels als volautomaat gereden gaan worden.De techniek van de nieuwe Dual Clutch Transmission is op deze pagina’s goed zichtbaar op de foto’s en tekeningen. Opvallend is dat Honda er in is geslaagd om de dubbele koppeling zo compact te houden dat hij nauwelijks meer ruimte inneemt dan één normale koppeling. De truc die hierbij is uitgehaald, is dat iedere aparte koppeling nu slechts vijf koppelingsplaten telt, die echter niet alleen op elkaar geperst worden door de gebruikelijke veerdruk, maar extra vast tegen elkaar gedrukt worden door oliedruk. Via elektrische magneetventielen zorgt de hydraulische oliedruk ervoor dat de ene koppeling wordt vrij gekoppeld, terwijl op exact hetzelfde moment de andere koppeling aangrijpt, waarbij diezelfde oliedruk er bij volle aangrijping voor zorgt dat de koppeling niet kan doorslippen.Het echte schakelen gebeurt net als in een conventionele versnellingsbak via een schakelwals en schakelvorken, die de schuifmoffen in de bak axiaal verplaatsen. Het verdraaien van die schakelwals is ook overgenomen door de elektronica: een aparte schakelmotor zorgt voor de beweging van de schakelwals.Half oktober presenteert Honda haar nieuwe vlaggenschip, waarbij inmiddels ook door Honda bevestigd is dat de technische basis van deze VFR1200 en de Dual Clutch Transmission de komende jaren in meerdere modellen gebruikt gaat worden: “De versnellingsbak kan zonder substantiële modificaties ook in bestaande krachtbronnen worden geïntegreerd. Hetzelfde geldt trouwens ook voor de nieuwe V4-motor, want meer motorfietsen op deze basis zijn in de toekomst zeer wel mogelijk!” De Pan European en Varadero in 2011 misschien?BIJSCHRIFTEN:[[[Das Bild vom Honda VFR vom Cover motoPlus 16 rechtsunten dazu plazieren.]]]BUDe tijdens testritten gespotte nieuwe VFR1200 V4 is uitgerust met een normaal ogende koppeling en schakelpedaal. In feite werken geen van beide direct, maar dienen ze als aansturing van de elektronische en hydraulische besturing van de Dual Clutch Transmission. 0909001HHet nieuwe V4-blok van de VFR1200 krijgt de nieuwerwetse Dual Clutch Transmisson, die als automaat of half-automaat te rijden is.0909002HHonda wist de ingenieuze dubbele koppeling erg compact te maken: met zijn twee keer vijf koppelingsplaten neemt nauwelijks meer ruimte in dan een normale koppeling.09090012Dit schema geeft de complexiteit van de Dual Clutch Transmission weer. Goed is te zien dat de achterste cilinders van de V4 dichter bijeen staan als de voorste. Verder zijn de hydraulische bediening, elektrische sturing, dubbele koppelingen en de schakelmotor goed zichtbaar.0909010Oliedruk zorgt ervoor dat de ene koppeling wordt vrij gekoppeld, terwijl de andere op hetzelfde moment juist aangrijpt en wordt bekrachtigd.0909009De ingaande as is dubbel uitgevoerd en elke helft van de versnellingsbak heeft zijn eigen koppeling. Het rode deel werkt voor de versnellingen 1, 3 en 5, het blauwe deel voor 2,4 en 6.