Techniek: stikstof in motorbanden

Het is een wederkerend thema in de motorwereld: stikstof in motorbanden. Het zou klapbanden voorkomen, de bandenspanning blijft altijd gelijk, de levensduur van de band is stukken langer, voordelen te over dus. De praktijk blijkt uiteindelijk vaak toch iets minder zonnig, daarom doken we nog één keer in deze materie om de fabeltjes van de voordelen te scheiden.Het gebruik van stikstof in banden vindt zijn oorsprong in de vliegtuigindustrie. Omdat stikstof (N2) een inerte chemische stof is, reageert het niet of nauwelijks met andere stoffen. Het is dus, wat kort door de bocht, een niet ontvlambaar gas. En precies deze eigenschap was reden voor de luchtvaartautoriteiten om het gebruik van stikstof in vliegtuigbanden te verplichten, want de ruime hoeveelheid brandstof in de vleugels in combinatie met het grote volume lucht in de banden, kan bij brand catastrofale gevolgen hebben. Door de zuurstof laait het vuur immers extra op. Op motoren is dit natuurlijk helemaal niet van toepassing. Wel wordt er geclaimd dat banden gevuld met stikstofstof minder last hebben van grote spanningsverschillen tijdens de opwarmfase, de bandenspanning constanter blijft, de velg minder snel roest en de kans op een klapband verdwijnt. Dat laatste is volgens oud-journalist en rastechneut Paul Klaver domweg onzin, maar in de overige punten schuilt volgens hem wel een kern van waarheid. “Dat de bandenspanning constanter blijft, heeft te maken met het feit dat zuurstofmoleculen makkelijker door het rubber dringen dan stikstofmoleculen. In normale lucht is het aandeel stikstof (78%) echter bijna vier keer groter dan het aandeel zuurstof (20%). Dat ‘lekverschil’ is dus te verwaarlozen.”Volgens Klaver is het drukverlies veel vaker het gevolg van spanningsschommelingen in de band door een wisselende buitentemperatuur. De door fabrikanten opgegeven bandenspanning geldt namelijk voor een temperatuur van 20º Celcius. Als vuistregel mag je hanteren dat bij elke tien graden verschil, de spanning 0,1 bar stijgt of daalt. Breng je bijvoorbeeld de band in augustus bij 30º graden op spanning en controleer je deze vervolgens twee maand later bij 10º, dan zal zelfs zonder enig lekverlies de spanning toch 0,2 bar lager zijn.De minder grote spanningsverschillen tijdens de opwarmfase en het roesten van de velg zijn feitelijk terug te voeren naar één en dezelfde oorzaak: vocht. Om bij het eerste punt te beginnen, wanneer bij het opwarmen van de band het vocht verdampt, neemt het volume ervan in vergelijking met lucht exponentieel toe en daardoor stijgt de bandenspanning. Normale lucht bestaat evenwel voor slechts 0,97% uit water (vocht). Met normale, droge lucht in de band heeft het vocht daarom nauwelijks enige invloed op de bandenspanning volgens Paul Klaver. “Anders wordt het wanneer de lucht een extreem hoge luchtvochtigheidsgraad heeft. Normaal ligt deze rond de 70 à 75 % en is er niets aan de hand, maar bij slecht onderhouden compressoren willen er nog wel eens condens- of zelfs oliedruppels mee de band in worden gepompt, en dan wordt het een ander verhaal. Datzelfde geldt ook voor het corroderen van de velg, ook daar heb je met normale lucht geen last van. Niet de lucht, maar de compressor is dus vaak de boosdoener. Die moet je goed onderhouden, er zit niet voor niets een oliefilter en een vochtafscheider op. Wil je het zekere voor het onzekere, dan neem je gewoon een simpel voetpompje. En dan natuurlijk in een droge garage en niet in de regen de banden oppompen.”Om kort te gaan: stikstof is niet schadelijk, maar het brengt in theorie ook bijna niets extra’s. Uit onderzoek is gebleken dat N2 in banden met meer volume en een groter contactvlak met de weg, onder meer van auto’s en vrachtwagens, wel degelijk voordelen biedt. Die lijken voor motorrijders vooralsnog niet of slechts ten dele op te gaan. En omdat het effect van stikstof bij motoren nog nooit is onderzocht, zijn er ook geen klinische cijfers bekend die de voordelen van dit inerte gas onderstrepen. Ook Kees van der Starre van Star Twin onderkent dit, toch staat er in de Loenense motorzaak wel degelijk een afvulinstallatie voor stikstof. “Bij radiaalbanden maakt het inderdaad niet zo gek veel uit, maar bij een binnenband is het een ander verhaal. Die is wat poreuzer dan een radiaalband waardoor het lekverlies groter is. Uit reacties van onze klanten weten we dat dit soort banden, die je voornamelijk op wat oudere motoren met draadspaakwielen vindt, wel veel langer op spanning blijven.” Het vullen van een band met stikstof blijkt overigens nog wel wat voeten in de aarde te hebben. “Het is een arbeidsintensief vulproces ja, per band neemt het op spanning brengen toch een paar minuten in beslag. Zeker bij radiaalbanden, die moet je namelijk vullen en dan nog minimaal nog twee keer leeg laten lopen om er een zo hoog mogelijke concentratie stikstof in te krijgen. Een ‘lege’ band is immers ook nog gevuld met lucht. Ga je het dan commercieel bekijken, dan zouden we eigenlijk voor een vulbeurt vijf euro moeten vragen.” AAN HET WOORDJoost van Zonneveld, Bridgestone Nederland“Het hele stikstofverhaal is eigenlijk al lang achterhaald, het brengt namelijk niets extra’s. We staan er dan ook wat ambivalent tegenover, het brengt geen schade aan de band dus als je die wilt laten vullen met stikstof moet je dat lekker doen. Maar om eerlijk te zijn denk ik dat je je geld beter kunt investeren in een goede bandenspanningsmeter. Uit onderzoek is gebleken dat tachtig procent van de motorrijders met een verkeerde bandenspanning rond rijdt, en daar verandert ook stikstof niets aan.”Eddy Tromp, Honda Nederland“Om eerlijk te zijn ben ik maar ten dele bekend met de voordelen van stikstof. Onder meer dat het niet zoveel uitzet wanneer het warm wordt, dat is ook de reden dat het expansiereservoir van een schokdemper ermee is gevuld, anders zou deze knikkerhard worden. Dat is echter met banden niet aan de orde. Ik vraag me eigenlijk ook af waar die behoefte voor stikstof vandaan komt, ik heb namelijk nog nooit iemand horen klagen over normale lucht in motorbanden. Het voelt een beetje als het zoeken naar een oplossing voor een probleem dat er niet is. Zou stikstof echt alleen maar voordelen hebben, en dat is ongetwijfeld al door verschillende fabrikanten onderzocht, dan zou elke motor er wel standaard mee gevuld zijn. Het feit dat dat niet het geval is, zegt mij eigenlijk al voldoende.”Robin Biemans, Parker Filtration and Separation BV “Droge en schone stikstof heeft meerdere voordelen, maar het grootste is wel dat het lekverlies van een band gevuld met N2 drie tot vier keer lager is dan eentje gevuld met gewone lucht. Oftewel, de bandenspanning blijft meer constant. Omdat een band er één- tot tweetiende bar spanning per maand op achteruit gaat, met stikstof dus een kwart daarvan, zou iedereen minimaal elke drie weken de bandenspanning moeten controleren, maar de praktijk leert dat dit nooit gebeurt. Nu moet ik wel toegeven dat motorrijders, en daar ben ik er zelf een van, over het algemeen veel bewuster bezig zijn met hun banden en de spanning wel regelmatig controleren. De kostbesparende voordelen van stikstof zullen voor motoren dan ook minder groot zijn dan voor bijvoorbeeld auto’s of vrachtwagens. Echter door langer behoud van de bandenspanning neemt ook de veiligheid voor de motorrijder toe. Zie het in dit geval maar als een extra buffer tegen nalatige controle.”