Pasportret Nufenenpas
Ze brengen je over de bergen van A naar B: passen. Ze simpelweg als verbindingsweg of functionele route bestempelen zou echter heiligschennis zijn. Voor motorrijders is er immers niets mooiers dan deze hoogtegiganten onder je wielen door te laten rollen. We gaan daarom op pelgrimage en bezoeken de mooiste en anderszins opmerkelijke passen van Europa. Deze keer in de schijnwerper: de Nufenenpas!
Wie op een van de toegangswegen naar de Nufenenpas staat, heeft al een aantal Zwitserse hoogtepunten achter de kiezen. Of het nu de tocht over de Grimsel, Furka of Gotthard betreft, de reis door de Rhônevallei of een bezoek aan het mediterrane Val Bedretto, je hebt al wat moois gezien. Het volgende hoogtepunt is de Nufenepas zelf, met de hoogste pashoogte van Zwitserland.
De weg naar de Nufenen begint in Ulrichen, in Obergoms. Een typisch Wallis dorp met door de zon getinte, liefdevol versierde houten huizen, waarvan sommige op palen staan en met stenen platen zijn bekleed, ter bescherming tegen knaagdieren. Na het oversteken van de Rhône leidt de Nufenenstraße naar het Ägenedal. De weg heeft een helder en overzichtelijk verloop, slingert omhoog en biedt een prachtig uitzicht over Wallis. Even later wordt het bos dunner en leidt het asfalt je onder steile rotswanden door. Deze zijn even ruig als glad, op sommige plaatsen overhangend en op de meest surrealistische plekken begroeid met bomen. En tussendoor spelend met groen, bruin en oranje in een bont kleurenspel. Watervallen hebben littekens achtergelaten op de rotswanden, en ook de met rotsblokken bezaaide valleibodem getuigt van de immense natuurkracht die erosie heet. De weg slingert er vrolijk aan voorbij en lijkt in de verte te verdwijnen. Runderen genieten ondertussen van de weelderige vegetatie en schenken weinig aandacht aan passanten. Die laatste kunnen beter wel hun aandacht bij het vee houden, dat op veel plaatsen ‘iets’ op de weg heeft achtergelaten.
Een paar kilometer later verandert de weg van dalzijde, klimt steiler en biedt vrij uitzicht op de karakteristieke Nufenen. Verticale rotspartijen rijzen scherp de hoogte in, hun flanken ondersteunen de stuwdam van het Griessenmeer. In de schaduw van vier windmolens dienen een reeks haarspeldbochten zich aan. Waar het Ägenedal tot noch toe indruk maakte met zijn ongerepte karakter, dringen nu moderne krachtcentrales en horizonvervuilende hoogspanningsleidingen zich op.
Het eind van het dal rijst als een muur omhoog. De weg omarmt de steile helling in brede lussen, die van onderaf nauwelijks zichtbaar zijn. Het wegdek is goed, de rijbaan zelfs breed genoeg voor twee tegemoetkomende bussen. Hier word je niet snel op onaangename wijze verrast. Het enige wat je op twee wielen moet vermijden, is het afwateringskanaal dat langs de zijkant van de weg loopt. Die heeft dan weer wel als voordeel dat de rijbaan nagenoeg volledig verschoond blijft van smelt- en regenwater. Toch maakt de pasweg op veel stukken ook een wat liefdeloze indruk. Waar bijvoorbeeld op de Sustenpas elke steen met millimeterprecisie lijkt geplaatst en de weg wordt opgeluisterd met prachtige stenen muurtjes, is de Nufenen redelijk kaal. Zelfs informatie over het aantal haarspeldbochten, het gebied waar je doorheen rijdt of de hoogte ter plaatse ontbreekt volledig. In plaats van fraaie natuurlijke rots afscheidingen, beschermen vangrails je tegen de diepte, terwijl op veel plaatsen gebarsten betonnen muren de berg in bedwang houden.
Naarmate je hoger komt, maakt het uitzicht op de Walliser en Berner Alpen met hun vergletsjerde vierduizender bergtoppen een heleboel goed. Zelfs al nodigt de weg uit om lekker tempo te maken, het is altijd de moeite waard om even te stoppen op een van de verschillende parkeerplaatsen om daar van het indrukwekkende berglandschap te genieten.
Zelf sta je dan aan de voet van een machtige rostpartij, die zich over de laatste haarspeldbochten uitspreidt als een enorme arena. Na het passeren van de veertiende haarspeldbocht dient dan eindelijk pashoogte zich aan. De hectiek van andere passen is hier vreemd: een restaurant, een souvenirwinkel en een onverharde parkeerplaats, dat is alles. Het prachtige panorama hierboven zou waarschijnlijk ook niet meer verdragen!
Met het binnenrijden van het kanton Ticino verandert het wegdek van asfalt in betonplaten. Langs twee kleine meren daalt de weg af naar het Italiaans sprekende kanton. De gelijknamige rivier, de Ticino, ontspringt hier vlakbij en loopt parallel aan de Rhône, zij het in tegengestelde richting. De oostelijke toegang is heel anders dan die in het westen. De helling lijkt minder steil, de bochten meer overzichtelijk. Het ritme van het rijden over de randen van de betonnen platen begeleidt de trip, net als met talrijke waterpartijen die over de rotsen vallen en voor de nodige achtergrondgeluiden zorgen.
Waar de stuwdam en windmolens aan de kant van Wallis getuigen van de menselijke energiebehoefte, zijn het aan de kant van Ticino stalen monstruositeiten voor hoogspanningsleidingen. Ze doorsnijden het landschap in twee rijen en verstoren het prachtige uitzicht over het eindeloze groen dat zich onder de tweeduizend meter uitstrekt. Dit groen overwoekert al eeuwenlang rotsblokken die vanuit de bergen naar beneden zijn gerold, waardoor een heuvelachtig landschap is ontstaan dat wordt doorkruist door smeltwaterstromen. Nog acht haarspeldbochten scheiden ons van de Val Bedretto. De weg loopt op knap onspectaculaire wijze door de vallei, waarbij de loop van het asfalt wordt gedicteerd door de rivierbedding van de Ticino, die bezaaid is met stevige rotsen. De vallei is dunbevolkt en op de hellingen boven de dorpen staan helse constructies, die de nederzetting in de wintermaanden tegen lawines moet beschermen. De rij- en landschappelijke hoogtepunten van de Nufenenpas liggen nu ver achter ons. Bij Airolo neemt een andere Zwitserse pas het landschap over: de Gotthard met zijn delicate lussen die tegen de bergwand steunen.
Tijd voor een korte samenvatting: de Nufenenpas is er een van culturele en taalkundige contrasten, landschappelijk bijzonder aantrekkelijk, maar tegelijkertijd ook deels verpest door allerlei energievoorzieningen die de puurheid van het gebied hebben aangetast. De hoogte maakt hem uniek in Zwitserland.
