Oude liefde: Yamaha XT500 1976
Amsterdam is niet echt de plek waar je een stoere ééncilinder met terrein-aspiraties tot zijn recht kan laten komen. Toch is dit de plek waar een geëmigreerde Brabander zijn grote liefde koestert. Motorrijden pur sang noemt de 40-jarige Henno van Bergeijk zijn liefde voor Yamaha XT 500’s. Verscholen achter een industrieterrein onder de rook van Mokum ligt een complex van gebouwen die de tand des tijds met moeite heeft doorstaan. Een verzameling monumenten die dreigend op je neer kijken. Uit een half geopende deur komen flarden witte stof naar buiten gewaaid en een eenzame hond loopt zwijgend achter mij aan. Een locatie die zo in een detectivefilm zou passen. In deze bijna surrealistische omgeving heeft Henno zijn grote liefde staan: zijn Yamaha XT 500 uit 1976. In 1974 besluit de Yamaha-fabriek om een motor te ontwikkelen die goed genoeg zou zijn om vóór in de grote Amerikaanse woestijnraces mee te strijden. Deze races waren immens populair en zorgden voor groot commercieel succes. En wanneer de XT in 1976 tijdens de Tokio motorshow in Japan aan het publiek wordt getoond, is dat dan ook een regelrechte sensatie. Een grote viertakt ééncilinder van 500cc met een fantastisch koppel en een gewicht van slechts 139 kg! Dat was waar de offroad-wereld al heel lang op zat te wachten. Temidden van de steeds snellere viercilinder-wegmotoren die in deze tijd uit de Japanse fabriekspoorten rolden, deed de XT500 de harten van veel puristen een slagje harder slaan. Dit was weer een motor met karakter. En ook eentje die voor een regelrechte revolutie zou zorgen. De XT500 werd ongekend populair en vormde ook de basis voor de machines waarmee talloze wereldreizigers op pad gingen. Of voor de huidige Dakar-rallymachines. En ook in Nederland was het een populaire machine in de motorcross, enduro en off-road-wereld, al bleek de Xt ook in het stadsverkeer zijn mannetje te staan. Kortom: de XT werd een succesverhaal, door velen geïmiteerd maar door niemand geëvenaard. “Zo’n twin is wel fijn, maar die ééncilinder… Dat is gewoon immens lekker,” aldus Henno als op zijn oude Guzzi komt aanrijden. Geboren en getogen in het Brabantse Nieuw Ginniken, werd al snel duidelijk dat Henno niet in het rijtje postzegelverzamelaars en padvinderijkinderen paste. “Mijn ouderlijk huis staat in een bos en al op zeer jonge leeftijd zwierf ik daar vele uren in rond. Ik zag altijd wel wat nieuws. Een fantastische tijd.” Die tijd werd alleen maar spannender toen hij brommer ging rijden. “Lekker crossen over de zandpaden. Het was niks bijzonders, niemand zei er iets van. Dat is nu wel anders.” En dan ziet de 13 jarige Henno in 1977 ineens twee mannen met motoren door de bossen rijden. Gebiologeerd bekijkt hij het spektakel en hij wordt een vaste toeschouwer als blijkt dat die mannen hun rit elk weekeinde herhalen. “Weet je,” zegt Henno met een blik in zijn ogen alsof het gisteren gebeurde, “zoals die mannen reden, de motor beheersten, het brullende geluid en de manier waarop ze dan in een gecontroleerde slip een draai van 180 graden konden maken, dat was ongelofelijk. Ik kon bijna niet wachten tot ik 18 was en er was vanaf dat moment ook maar één motor waarop ik nog wilde rijden: de XT 500.” Vijf jaar en vijf rijlessen later was het zover: Henno slaagde voor zijn motorrijbewijs en kocht nog diezelfde avond zijn droommotor! “En toen begon het feest pas echt,” zegt hij met passie in zijn stem. Al heel snel begonnen de plannen om op reis te gaan vaste vorm aan te nemen. Het avontuur lokte en omdat de Ardennen wat al te gewoon klonk ging de eerste reis meteen naar Turkije. “Een prachtige reis,” zegt Henno, “en ik voelde me de koning te rijk. Zo’n fantastisch gevoel om met zo’n ploffende ééncilinder de wereld in te trekken.” Aan dat geluksgevoel kwam in Istanbul echter snel een einde, want de XT werd gestolen. “Vreselijk,” zegt Henno nu nog steeds. Het was ook vervelend, want samen met zijn broer moest hij nu met kunst en vliegwerk het land verlaten omdat de motor in zijn paspoort stond bijgeschreven en de formulieren die ze hadden van de diefstal duidelijk weinig indruk op de douane maakten. Maar ondanks deze tegenvaller stond het voor Henno vast dat er direct weer een andere XT moest komen. Ook met die nieuwe machine werden vele reizen mee gemaakt. Vaak samen met zijn broer, maar ook alleen ging het van Marokko naar Polen en dan weer de woestijn in om daarna in het voetsporen van zijn vader een reis naar de Noordkaap te maken. “Nog steeds hoor ik mijn vader de verhalen vertellen over een reis die hij 35 jaar geleden op een Vespa-scooter naar de Noordkaap maakte. We konden er geen genoeg van krijgen en besloten om zelf ook te gaan. En een bijzondere reis werd het: Mijn broer, een eveneens bevlogen XT-rijder, en ik hadden geen cent te makken. We sliepen onder de sterren, repareerden de motoren langs de kant van de weg, aten het goedkoopst mogelijke eten, waren koud en nat en genoten van de reis op een manier die zo uniek is dat het misschien wel het mooiste reis van mijn leven is,” zegt Henno. Niet lang daarna raakt Henno bevlogen door een ander spektakel waarbij de XT500 een cruciale rol speelt: we schrijven 1978 en een stel Franse avonturiers begint onder leiding van Thierry Sabine aan een woestijnrally die zou uitgroeien tot een van werelds grootste motorspektakels: de Parijs–Dakar-rally. En het is eigenlijk helemaal geen toeval dat een Yamaha XT500 deze eerste editie wint. “De rally sprak me direct aan, want ik ben altijd gek geweest op woestijnrijden, maar de deelname was voor mij in die tijd gewoon te duur. Maar het liet me niet meer los en ik besloot dat – al zou het tot 2010 duren – ik de Dakar-rally ooit met een XT500 zou rijden.” Zolang hoefde Henno echter niet te wachten, want in 2005 was het zover. En Henno reed hem niet alleen uit, maar oogstte met zijn XT500 zo veel bewondering dat hij zelfs apart vermeld werd in de officiële Dakar-brochure. “Eigenlijk is het gekkenwerk,” zegt hij nu, “Dakar is zo’n geldcircus geworden met daaromheen een enorme mediahype, dat het wel erg ver van de eerste Dakar is komen te staan.” In de loop der jaren wist Henno heel wat XT’s om zich heen te verzamelen. In zijn werkplaats staan diverse machines van diverse bouwjaren. In een hoekje staat een XT waarmee hij aan het werk is. “Ja, die is voor een nieuw project. Mijn broer Cornie en ik gaan volgende maand door de Darien Gap rijden en daarvoor preparen we nu weer een stel XT’s.” De Darien Gap is een ruige, woeste jungle in het grensgebied van Panama en Colombia. De beroemde Pan American Highway, die Noord en Zuid-Amerika met elkaar moet verbinden stopt er en gaat na de Darien Gap weer verder. Er zijn geen wegen en het gebied is moeilijk begaanbaar. Voor Henno dus de uitdaging om dat gebied toch te doorkruisen. De XT waar Henno als 13-jarige knaap verliefd op werd staat een beetje verloren in een hoek. De 31-jarige machine ziet er ervaren uit en lijkt een gruwel voor perfectionisten met de deuk in het achtersportbord, de roestige uitlaat, de gescheurde buddy en het bereisde uiterlijk. Het avontuur spat er echter van af. “Gewoon heerlijk om aan een voertuig zo eerlijk te kunnen zien wat zij allemaal heeft meegemaakt. Voor mij is rijden veel belangrijker dan poetsen,” zegt Henno erover. Henno start zijn XT en samen luisteren we ademloos naar het unieke geplof van de ééncilinder. Op een talud aan de rand van het industrieterrein laat Henno nog even zien dat je met een oude XT nog heel knappe dingen kunt doen. Leuk om een dergelijke semi-klassieker weer eens echt gebruikt zien worden. De machine wordt absoluut niet gespaard en krijgt lekker op zijn donder. “Weet je,” zegt Henno zodra hij weer afstapt, ”Ik denk dat ik met deze 76-er XT naar de Darien Gap ga. Wat rijdt dat ding toch fantastisch. Geen poespas; gewoon twee wielen, één cilinder, een lekker koppel en gewoon motorrijden pur sang!” Voor meer informatie over Henno of over de Yamaha XT500: zie Henno’s website www.HennovanBergeijk.nl of die van de XT500: www.xtsr500.nl [[bildunterschrifte]] 1 Henno tussen drie bijzondere XT’s: zijn gewone XT, daarnaast de XT die wordt geprepareerd voor de Darien Gap en rechts de machine waarmee hij vorig jaar de Dakar-rally wist uit te rijden. 2 Zo’n doorleefde XT500 is het helemaal voor Henno van Bergeijk. 3 De oer-XT500, nog met de uitlaatbocht helemaal onderlangs. Een onverwoestbare machine die ooit voor een revolutie zorgde. 4 Henno spaart zijn oude XT500 niet en duikt er zonder scrupules het terrein mee in. 5-6-7 Henno is een rijder en geen poetser. Maar dat was je wellicht al wel duidelijk geworden bij het zien van deze foto’s… 8 In zijn werkplaats heeft Henno nog diverse XT’s in verschillende staten van ontbinding!
