Toeren over Madeira

De Flower Power van de jaren zestig lijkt eeuwen geleden, maar tijdens een toer over Madeira blijkt dat de bloemenkracht nog springlevend is. Bloemeneiland, zo wordt het subtropische eiland in de Atlantische Oceaan genoemd. Het hele jaar door bloeit er wel iets en dat heeft een grote aantrekkingskracht op toeristen in de herfst van hun leven. Voor motorrijders is Madeira echter ook zeker de moeite waard, en dat dankzij de spectaculaire kust- en bergwegen die het eiland biedt.Het is verleidelijk om in Funchal te blijven, de hoofdstad aan de zuidkust van Madeira. Oude gebouwen, terrasjes en slenteren langs de haven of door een van de bloemrijke parken. De eerste kennismaking met het achterland gaat dan ook per kabelbaan. Vanaf de kust gaan de glazen koepeltjes omhoog de bergen in die in nevelen zijn gehuld. We glijden langzaam over het terras, waar we zojuist het middagmaal hebben gebruikt. Gelukkig zijn onze magen wel gewend aan slingeren, anders werd het bepaald onaangenaam in onze schommelende luchtkajuit. De laatste daken glijden onder ons door en het groen dat de hellingen en valleien van Madeira bedekt dient zich aan. Bomen, struiken en bloemen verspreiden een sterke geur, alsof er beneden een vrachtwagen met parfum zijn lading heeft verloren. Dat is trouwens niet zo heel onwaarschijnlijk, gezien de bochten en het stijgings- en dalingspercentage van de wegen die onder ons liggen. Als een kwak spaghetti op de heuvels neergekwakt.We stappen uit de gondel en maken wandelen door weelderige tuinen waar Madeira beroemd om is. Het Portugese eiland in de Atlantische Oceaan is dankzij het subtropische klimaat en de vulkanische oorsprong bijzonder vruchtbaar. Vogels kwetteren en zingen er in alle toonaarden op los. Heel idyllisch allemaal, zo gaat het er in het paradijs waarschijnlijk ook aan toe. Wij laten deze tuin van Eden vrijwillig achter ons en stappen weer in de zeepbel van de kabelbaan. Het uitzicht op die wirwar van wegen onder ons maakt sluimerende verlangens wakker en gelukkig staat de huurmotor glimmend voor ons klaar. Tot ziens Funchal, wij duiken de binnenlanden in!Het eerste doel is de vallei van Curral das Freiras. Die blijkt echter moeilijk te vinden, begrijpelijk, want hier verborgen zich de nonnen uit het klooster van Funchal voor de grijpgrage handen van piraten. En verstoppen doe je nu eenmaal bij voorkeur op een plaats die nagenoeg onvindbaar is. Niet direct zo onvindbaar, maar à la, dan rijden we wel door naar Monte, een goede beslissing zo blijkt later. Deze weg is favoriet bij plaatselijke motorrijders, veelal op Zuid-Europese wijze gekleed. Oftewel een integraalhelm, wapperend overhemd, korte broek en sandalen. Aan alle kanten scheuren de snelle sportmachines ons voorbij. Wij doen het wat rustiger aan op de gehuurde BMW F650GS, die in de bochten en bergen overigens best z’n mannetje staat. Na Poiso slaan we rechtsaf richting Pico do Arieiro, met 1818 meter de hoogste berg van Madeira die via de weg te bereiken is. We rijden erheen door een maanlandschap als uit een Star Trek film, tussen bergtoppen die uit het binnenste van de kale aarde omhoog zijn geslingerd. Het uitzicht aan het eind van de weg is waarlijk spectaculair. Kale bergpieken en diepe valleien rondom. Hé die piepkleine huisjes daar beneden in het dal? Dat moet Curral das Freiras zijn! Hemelsbreed niet ver weg, over de weg echter tot een andere wereld behorend. Zo vergaat het ons vaker op Madeira, de ene keer doen we over schijnbaar korte afstanden op de kaart aanzienlijk langer dan gedacht, de andere keer zijn we veel sneller op de gewenste plaats van bestemming dan we voor mogelijk hielden.Bij Ribeiro Frio rijden we door laurierbossen, overblijfselen van de oerbossen die heel Europa voor de IJstijd bedekten. In de berm bruist het water tussen hortensia, mimosa en agapanthus. Al eeuwenlang wordt het regenwater dat op de noordelijke hoogvlaktes valt naar de vruchtbare, maar droge zuidkust geleid via een ingenieus stelsel van watergoten, levadas genoemd.We slaan lukraak af op schijnbaar doodlopende wegen en dat gaan we vaker doen op Madeira. Dit brengt ons namelijk naar de authentieke plaatsen, zonder toeristenbussen, maar met vriendelijk zwaaiende en knikkebollende inwoners. En vaak onverwachte, niet in toeristenboekjes genoemde bezienswaardigheden. Zoals de roestende Bedfordtruck in de berm met een eveneens roestbruine Morris Mini op de verrotte laadvloer. En het geheel overwoekerd door bloemen. Of het begraafplaatsje op het verste en mooiste punt van een anoniem dorpje, waar iedere tuin met de witte muren uitpuilt van bloemenweelde. Of het spectaculaire uitzicht op de Penha de Águia vanaf het witgekalkte Fortim do Faial, aan het eind van een scherpe rotspunt. Aan deze loodrecht uit de zee oprijzende bergpukkel herkennen we duidelijk de vulkanische oorsprong van Madeira.Op de vestingmuren staan oude kanonnen tussen de bloemenexplosies, liefdevol gekweekt en verzorgd door de fortwachter die, ongetwijfeld héél gelukkig, in het huisje ernaast woont. Als hier nou maar geen toeristenbussen z’n erf komen ruïneren! Een paar motorrijders is een heel ander verhaal natuurlijk, altijd fijn volk waarmee het goed kersen, druiven, aardbeien of andere vruchten eten is, die de fortfamilie tussen de bloembedden laat rijpen.Een geweldig stuk kustweg brengt ons naar Santana, dat zijn bekendheid met name dankt aan de typische huisjes met de opvallende puntdaken. Ze liggen er snoepig bij achter bossen paradijsvogelbloemen. Deze kwam na een felle strijd met duizenden andere bloemsoorten uiteindelijk als nationaal symbool te voorschijn. Vroeger dan ons lief is zakt de zon al aan horizon. Er valt hier nog zoveel te rijden en te ontdekken, maar dat moet wachten tot morgen. We rijden terug over snelweg naar Funchal. Dat is in een poep en een scheet gebeurd dankzij de ‘via rapida’, een met dank aan EU geld dwars dóór de bergen aangelegde weg. Niet bijzonder spectaculair, maar wel efficiënt. Voor we het weten zitten we alweer aan de zuidkust en kijken we op het hotelterras naar de zonsondergang, terwijl het hoofd nog tolt van alle bochten. En van de geuren en kleuren die vandaag langs de motor rolden. De flower power van Madeira heeft ons na de eerste toerdag al helemaal te pakken.Ook de volgende dag komen we niet makkelijk weg uit Funchal. We slenteren over het trottoir langs de bloementapijten en maken een rondje over de mercado dos lavradores. Op deze overdekte markt verkopen de boeren en vissers uit de omgeving hun oogst en vangst. We kopen er stekjes van inheemse planten en gedroogde zaden van de paradijsvogelplant. Leukere souvenirs kunnen we niet bedenken. Lekker om de dag mee te beginnen, maar dan klimmen we toch weer vlug op de motor. Een stukje snelweg, een afslag en een dalende weg vol bochtenspektakel brengt ons direct aan de kust.Cãmera de Lobos is de belangrijkste vissershaven van Madeira. We hobbelen over de keienweg langs de smalle haven, die tussen de zwarte lavarotsen ligt geklemd. De kleurige bootjes liggen veilig op het droge, de vangst wordt gevild, gepekeld en op rekken te drogen gehangen. De straatjes zijn vol met visserslieden en uit de havenbarretjes klinkt vrolijk gebrul. We nemen het plaatje gretig in ons op, voordat we aan de lokroep van de kustweg gehoor geven. Die slingert langs plantages met bananen, suikerriet en ander exotisch fruit. Alles wordt verbouwd op poios, terrassen aangelegd op de hellingen rond het gebied. Eeuwen geleden met de hand uit de steile rotsen gehakt, waarna aarde en zaaigoed op de rug naar boven moest worden gezeuld. Een mooi voorbeeld daarvan zien we bij Cabo Girão, een van de steilste kliffen ter wereld. Op een duizelingwekkende diepte tot 580 meter aan toe zijn landbouwpercelen gehakt, waar de landarbeiders zich met touwen naar toe lieten zakken om er fruit en groenten te verbouwen. En natuurlijk bloemen! Interessant voor bejaarden die zich per vliegtuig of cruiseschip naar het eiland laten verschepen en vervolgens een vastgelegd programma à la Keukenhof achter de ruiten van een touringcar voorbij zien glijden. Vanuit het motorzadel biedt Madeira een veel rijkere beleving, waarbij alle zintuigen worden geprikkeld. Geluiden, geuren en kleuren zorgen voor een caleidoscopisch effect, dat buiten een gemiddelde Nederlandse kermis geen gelijke kent.Bedwelmd laten we ons door de 104 het binnenland in omhoog voeren. In de vallei worden vulkanen naast ons steeds hoger en steiler. Niet alleen de vegetatie maar ook de aarde zelf is hier met kleuren versierd. Rood, grijs en geel zijn de rotsen van de steile bergwanden. Op korte afstand van de kust wanen we ons alweer in een heel andere wereld. De 1007 meter hoge pas Boca de Encumeada is zo’n beetje het middelpunt van Madeira. Hier kruist het van oost naar west lopende gebergte de vallei, die daardoor als een soort trechter fungeert voor de wolken, die door de overheersend noordenwind over het eiland worden geblazen. Spectaculaire uitzichten gegarandeerd! Uit de mist oprijzende bergpieken of vrij zicht op de oceaan in het noorden en zuiden.Wij slaan linksaf naar Paúl da Serra, de kale hoogvlakte waar alleen wat schapenhouderij mogelijk is. Rijdend over één van de zeldzame stukken rechte weg slaan we al snel rechtsaf naar Ribeira da Janela voor de verveling toeslaat. De weg langs de loop van deze ‘vensterrivier’ is gedrapeerd met prachtig nieuw asfalt en rijk aan talloze bochten. Na de uitbundige vegetatie is het contrast met de vreemde geërodeerde bergtopjes in een soort woestijnlandschap dramatisch groot. Duurt overigens niet lang, want niet veel later passeren we een woud van manshoge brem dat zich naast de weg genesteld heeft. Er leeft geen groot wild op Madeira, dus ook geen gevaar voor averij met wilde zwijnen, herten of neushoorns die plotseling uit de bossages kunnen opduiken. Wel verbazend veel vliegen, en dat juist boven dit smetteloze stukje asfalt waarover, toeristenbussen daargelaten, geen voertuigen boven de 3,5 ton mogen rijden. Vliegen die het allemaal in hun ééncellige kopjes halen om zich als ware kamikaze piloten te pletter te vliegen op onze aangezichten. Bij de huur van de motor zat een helm inbegrepen, maar de open jethelm leek met het oog op de geuren en kleuren van het eiland in eerste instantie de meest voor de hand liggende keuze. En dan met de nadruk op leek, door schade en schande wordt men wijs moet je maar denken.Ook goed, dan houden we ons noodgedwongen aan de plaatselijk voorgeschreven maximale 60 km per uur. In ieder geval genieten we van de knalgele bloemen in de bermstruiken, evenals het weldadige aroma dat ze verspreiden. Het blijft gewoon een aaneenschakeling van geuren en kleuren, magistraal gewoon.Het kale, winderige noorden van Madeira imponeert daarentegen ook met z’n ongenaakbare karakter. Toch is het geen wonder dat de meeste bewoners aan de zuidkust wonen, waar het klimaat liefelijk en de aarde vruchtbaar is. Bij Ribeira da Janela zwieren we door haarspeldbochten langs poios, beschermd tegen de gure noordenwind door schuttingen van brem en heide. De akkertjes klemmen zich vast aan de lavarotsen, als drenkelingen aan wrakhout. Matrozen hebben last van zeebenen als ze aan land stappen. Zouden er voor motorrijders Madeirabenen bestaan? We rijden een stuk over de spectaculaire oude kustweg, negentien kilometer lang met de hand in de steile rotswand uitgehouwen. Hier en daar rijden we door een tunnel en langs een waterval zonder ook maar een ziel tegen te komen. Bussen en vrachtverkeer verkiezen de nieuwe weg, die door tunnels loopt, lang niet zo’n geweldig uitzicht biedt, maar je wel sneller ter plaatse brengt. Helemaal prima, hebben wij er geen last van. Zo komen we op het meest noordelijkste punt van Madeira, Porto Moniz. Hier zijn in de zwarte lava aan zee zwempoelen ontstaan, die een bescheiden toerisme rechtvaardigen. Het is flink aanpoten in de haarspeldbochten naar boven, waarbij af en toe het voorwiel het contact met het asfalt lijkt te zijn verloren.Hogerop kronkelen mistflarden tussen de zonnestralen door, waardoor het uitzicht vanaf de BMW zich waarlijk sprookjesachtig presenteert. Zo’n mooi decor kunnen ze bij Disney zelfs niet bedenken. Hier een pinus, eucalyptus of loofboom mysterieus in nevelen gehuld, alsof we op de filmset van Lord of the Rings rijden. Daar door de zon gekoesterde bermbloempjes en varens die als geen ander zo mooi het spel tussen licht en schaduw kunnen uitbeelden. Wij zijn omringd door uitbundige vegetatie, alsof de zaadjes in de wind weten dat ze híer moeten neerdalen Ponto do Pargo is ook voor ons het einde van de wereld. De wind is hier heer en meester. Achter de vuurtoren strekt het zilte nat zich uit tot aan Florida. Rijen stapelwolken zeilen aan de horizon voorbij, als de Portugese karvelen die eeuwen geleden vanaf Madeira de grote oversteek waagden.Hoe zuidelijker, hoe dichter en kleurrijker de begroeiing. Die kunnen we tijdens het rijden alleen uit de ooghoeken waarnemen, want de bochten in het wegverloop eisen alle aandacht. Tenminste als we er niet rechtstandig in rollator tempo doorheen willen rijden. Gelukkig zijn er op de mooiste plekken van het eiland langs de weg parkeerplaatsen aangelegd, mirodouros genaamd. Ze bieden schitterende uitzichten en meestal ook gelegenheid voor een picknick, compleet met barbecue. De woest neergezette haakse hoeken op de kaart presenteren zich in werkelijkheid als een bochtenorgie, waarbij de motorolie je dun door het carter loopt. Bij Paul do Mar pikken we de zuidkust weer op. Eerst een stukje kustweg dat niet meer gebruikt wordt en waar suikerriet en bananen op elke bruikbare centimeter naast het asfalt groeien. We glijden gelukzalig verder richting via rapida om fluks en comfortabel voor de schemering in ons hotel te komen. Hoe ver weg het kille klimaat van de Benelux op Madeira ook lijkt, Brussel heeft het eiland, dat officieel deel is van Portugal en dus van de EU, veel geld opgeleverd dat veelal in de infrastructuur is geïnvesteerd. Het bergachtige eiland van vulkanische oorsprong begint steeds meer op een Emmentaler kaas te lijken, door alle tunnels die het verkeer over de via rapida snel en comfortabel van A naar B moeten brengen. De oude zeer bochtige wegen, met paradijselijke panorama’s achter de uitbundige bloemenpracht in de bermen, zijn daardoor het terrein geworden van avonturiers. Avonturiers die per gehuurde motorfiets de kracht van het bloemeneiland ontdekken. Flower power is in ieder geval op Madeira nog springlevend. Om daarvan te genieten hoef je geen overjarig bloemenkind te zijn, een geldig motorrijbewijs is voldoende.________________________________________[INFOKASTEN]INFOMadeira is maximaal 59 kilometer lang en 22 kilometer breed. Dat lijkt klein, maar toch kun je er verschillende prachtige tochten rijden, waar je dagenlang mee zoet bent. Dat komt door het bochtige karakter van de binnenwegen in de bergen van het binnenland en langs de inhammen van de kust.Madeira ligt in de Atlantische Oceaan, op zo’n 1000 kilometer afstand van Lissabon, en zo’n 600 kilometer vanaf Marokko. Het nu dichtbevolkte eiland was onbewoond toen de zeevaarders João Gonçalves Zarco en Tristão Vaz Teixeira het in 1419 ontdekten en er aansluitend een kolonie stichtten. Aanvankelijk werd het nieuwe rijksdeel gebruikt voor verbouw van graan, maar later kwamen daar suikerriet, bananen en allerlei andere gewassen voor in de plaats. Dankzij het subtropische klimaat tiert op Madeira een weelderige plantengroei, die zijn oorsprong overal ter wereld vindt. Buiten inheemse soorten hebben op Madeira ook bloemen en planten van alle andere continenten wortel geschoten. Een hoogtepunt, niet alleen voor liefhebbers van fleurige flora, is het Bloemenfestival dat elk jaar na Pasen in Funchal wordt gehouden.TOERISMEDe temperatuur schommelt het hele jaar rond de 20 graden Celsius, waardoor Madeira ook het hele jaar door voor motorrijders een ideale reisbestemming is. Na graan, suikerriet, bananen en de wereldberoemde Madeira wijnen werd ook het toerisme een belangrijke inkomstenbron van het Bloemeneiland. Toch hoef je er buiten de obligate toeristische plekken, niet te vrezen voor Disneyland-achtige taferelen. Langs de minder gebruikte wegen langs de kust en in het binnenland zie je Madeirenzers de gevangen vis drogen, wijnranken schikken, suikerriet kappen of op bananenplantages werken. Precisiewerk op de vierkante meter, zonder hulp van machines. Vriendelijk en ongehaast. In geuren en kleuren, beleef je zo vanaf de motor de flower power van Madeira. OVERNACHTENMadeira is goed ingesteld op het toerisme. Met name aan de zuidkust zijn er overnachtingsmogelijkheden te kust en te keur. Van vijfsterrenhotels tot eenvoudige pensions. Wij verbleven in Funchal in het luxueuze Pestana Carlton hotel (www.pestana.com) en in Caniço de Baixa in het gezellige Vila Ventura (www.vila –ventura.com). Deze werden ons aanbevolen door Ekkehard Kutz van Magoscar, waar we de motor huurden (www.magoscar.com).LITERATUURDe landkaart van Reise Know How, op scheur- en watervaste kunststof gedrukt (schaal 1:45.000) kunnen we van harte aanbevelen. De Nederlandstalige reisgidsen van Dominicus en Kosmos gaven voldoende informatie en inspiratie voor tochten over het eiland.Ook de volgende websites bieden voldoende voer voor een degelijke voorbereiding:I www.madeiratourism.comI www.visitmadeira.ptCONTACTInformatie over Portugal en Madeira in Nederland:Portugees VerkeersbureauHaagsche Bluf 632511 CP Den HaagT 0900-265 8999E info@visitportugal.comI www.visitportugal.com