Techniek: adaptieve verlichting BMW

SPIEGELTJE SPIEGELTJE AAN DE WAND……wie heeft de beste koplamp van motorland? Zo zou met enige fantasie een modern sprookje kunnen beginnen, maar we hebben het hier niet over een sprookje, maar over een nieuwe koplamp van de BMW K1600 zescilinder. Adaptieve bochtenverlichting heet het en via een beweegbare spiegel wordt de lichtbundel steeds op de goede plek op het asfalt gericht.Soms zijn nieuwe uitvindingen zo eenvoudig en zo simpel, dat je je afvraagt waarom nooit iemand eerder op het idee is gekomen. Bij een motorfiets is de verlichting van de rijbaan best problematisch. De koplamp zit doorgaans immers vast aan het balhoofd en bij veerbewegingen beweegt dat balhoofd zomaar 10 à 15 centimeter (of bij allroads en offroads tot wel 25 cm) op en neer. Dat heeft enorme invloed op de verlichting van het wegdek als je in het donker rijdt. De lichtbundel kan het ene moment in de bomen schijnen (bij acceleratie) en het andere moment juist diep wegkruipen onder het voorwiel en bij hard remmen nog maar een paar meter asfalt voor je verlichten. En ook in scherpe bochten wordt de rijbaan door het schuinhangen nauwelijks nog verlicht. Bij de K1600 past BMW daarom voor het eerst de optionele ‘adaptieve bochtenverlichting’ toe: de lichtbundel van het dimlicht wordt door twee elektromotoren continu bijgeregeld en optimaal afgeregeld.Over de lichtopbrengst hebben de nieuwe K1600GT en GTL niets te klagen. Links en rechts zitten twee forse H7-multireflectorschijnwerpers voor het groot licht. Deze worden omgeven door twee LED-lichtkransen als stadslicht. Deze lichtringen kennen we vanuit de BMW auto’s en geven de K1600 een heel eigen gezicht. Tussen deze twee grootlicht-lampen zit een standaard Xenon-dimlicht. Dit dimlicht schijnt niet direct op de rijbaan, maar steekt schuin van onderen af in de koplamp en wordt via een spiegel op het wegdek geschenen. Door het bewegen van de Xenon-lens kan de hoogte van de lichtbundel worden gevarieerd, daarnaast kan de lichtbundel van het dimlicht van koplamp ook ‘adaptief’ worden aangepast aan de hellingshoek van de motor, tot maximaal 25º, en dat gebeurt via de spiegel schuin boven de Xenonlamp. In de standaarduitvoering zit die spiegel vast, bij aanschaf van het 989 euro kostende veiligheidspakket wordt ook de spiegel via een snelle elektromotor continu versteld en past de computer de lichtbundel dus automatisch in twee richtingen aan.Laten we beginnen met de hoogteregeling van de Xenon-koplamp. Deze zit dus standaard op elke K1600. Bij het starten zie je de lichtbundel even op en neer zwenken, waarna hij de ideale positie inneemt en ca. 50 meter voor je op het asfalt schijnt om te voorkomen dat je andere weggebruikers verblindt. Omdat de Xenon-lens kan bewegen blijft de lichtbundel op de K1600 ten allen tijde zo gericht, onafhankelijk van de belading en duogebruik. Zelfs het duiken bij het remmen wordt direct gecompenseerd en blijft de lichtbundel goed vooruit schijnen. Hiervoor zit er dus een kleine elektromotor aan de scharnierende lens. Die elektromotor krijgt zijn commando’s vanuit een centrale stuureenheid die voorin de kuip zit. Deze stuureenheid krijgt weer signalen van twee sensoren die zijn gekoppeld aan de voor- en achtervork. Die meten dus meerdere keren per seconden hoe diep de voor- en achtervering zijn ingeveerd en passen daar direct de hoogte van koplamp op aan. Zodoende blijft het licht dus in principe onder alle omstandigheden mooi recht vooruit schijnen.Optioneel kan er dus daarnaast ook nog voor de ‘Adaptieve bochtenverlichting’ gekozen worden op de K1600. Dan blijft het licht dus niet alleen steeds mooi recht vooruit schijnen, maar kantelt ook nog eens de spiegel boven de Xenon-lens en wordt de lichtbundel ook in de bochten aangepast aan de hellingshoek van de motor. Normaal zie je in de bochten het licht helemaal wegkruipen onder de motor, zodat je als het ware een donker zwart gat instuurt. Door het kantelen van de spiegel wordt er in de binnenbocht beduidend meer verlicht en zie je opeens veel beter waar je naar toe rijdt. Door de combinatie van de twee elektromotoren wordt het licht door de centrale rekenunit dus continu over twee assen (hoogte en breedte) versteld, zodat er een optimale lichtbundel op het wegdek wordt geschenen. In de praktijk wordt de richting van de lichtbundel dus continu en meerdere keren per seconde bijgesteld in één vloeiende beweging, zonder dat je er vanuit het zadel iets van merkt. Behalve dan dat je altijd licht op het asfalt hebt, ook als je een scherpe bocht instuurt. Dan blijft de rijbaan beduidend beter verlicht, zonder dat tegenliggers op een bochtige weg verblind worden.Voor de aansturing van de beweegbare spiegel krijgt de regelunit zijn commando’s uit de onder de buddyseat geplaatste sensorbox. Daarin zitten twee gyroscopen die de hellingshoek van de motor bepalen. Deze gegevens zijn in eerste instantie bedoeld voor de DTC tractiecontrole (zie ook MotoPlus 24/2010), maar via het CAN-bus-systeem van de moderne BMW’s is diezelfde informatie dus ook beschikbaar voor andere zaken, zoals dus de adaptieve bochtenverlichting. Nu begrijp je ook meteen waarom deze moderne bochtenverlichting alleen in combinatie met de DTC tractiecontrole leverbaar is: ze maken beide gebruik van dezelfde (kostbare) sensor onder het zadel die de hellingshoek van de motor meet.Overigens is de adaptieve bochtenverlichting ook nog uitgerust met een zogenaamde daglichtsensor en bij gebruik overdag staat de spiegel gewoon stil. Alleen bij ritten in het donker kantelt die spiegel mee met de bewegingen van de motor (dus bij elke stuurbeweging) om de rijbaan bij nachtelijke ritten zo optimaal mogelijk te verlichten.Bijzonder is tot slot ook de aanpassing aan linksrijdend verkeer. Officieel moeten wij van het vaste land van Europa bij een ritje naar Engeland met een stukje tapje op de koplamp voorkomen dat we de Engelse linksrijders met onze rechtsgeoriënteerde koplamp verblinden bij een ritje in het donker. Op de K1600 is dat puur een instelling in het menu op het dashboard. Normaal gesproken staat de spiegel is de basis-stand rechts een tikje hoger als links, zodat de lichtbundel de weg aan de bermkant wat meer verlicht. Kiesje in het menu voor ‘linksrijdend verkeer’ dan wordt de standaardpositie van de spiegel aangepast en schijnt hij juist links wat meer op de berm. Tja, hoe simpel kan het zijn.Het ligt in de lijn der verwachting dat we deze nieuwe koplamptechniek in de toekomst ook op andere BMW’s gaan tegenkomen. Op de bestaande modellen is dat lastig omdat de koplampunit nogal wat plaats inneemt en de ruimte op de huidige modellen niet toereikend is. Overigens is de techniek van de Adaptieve bochtenverlichting geen 100% eigen BMW-ontwikkeling, maar werd het basisidee bedacht door een Oostenrijks toeleveringsbedrijf uit de automobielindustrie. BMW heeft het idee echter uitgewerkt en geperfectioneerd en mag deze techniek daarom de komende jaren exclusief gebruiken, pas daarna komt het ook 1 op 1 beschikbaar voor andere fabrikanten.[bijschriften][Rijfoto uit MRD of meegeleverd]De LED-ringen om de beide H7-grootlichtlampen geven de K1600 een markant gezicht. De Xenonlamp in het midden verzorgt het dimlicht en wordt in hoogte en breedte bijgeregeld.Conventionele verlichting (links) schijnt in linkerbochten vooral in de berm. Linksvoor wordt er juist steeds minder verlicht als je schuin door de bocht gaat. Bij de adaptieve bochtenverlichting (rechts) blijft de berm normaal verlicht, maar schijnt de lichtbundel veel beter in de bocht.De lichtstraal van de Xenonlamp wordt via een spiegel naar de straat geprojecteerd. Door de spiegel te bewegen wordt de richting van de lichtbundel beïnvloed.De hoogteregeling is standaard op de K1600: via sensoren aan voor- en achtervering wordt de Xenonlamp continu bewogen en blijft de lichtbundel goed vooruit schijnen.Tegen meerprijs wordt de spiegel beweegbaar en gestuurd via de gyrosensor van het DTC. Dan wordt in bochten de binnenbocht dus veel beter verlicht, zodat de koplamp als het ware de bocht in schijnt.