Roadbook-tour – Hanzesteden 1
De Hanze was een Middeleeuws samenwerkingsverband tussen handelaren en steden. In totaal kende Nederland 22 Hanzesteden en in een tweedelige serie gaan wij een groot deel daarvan bezoeken. Dit eerste deel leidt je daarbij voor een groot deel door de noordelijk Nederland.
De route begint midden in Bolsward, bij restaurant De Wijnberg op het Marktplein. De inwoners van Bolsward hielden blijkbaar van een drankje want hier zijn de distilleerderijen De Stiekeme Stoker (Oenema) en Sonnema Berenburg gevestigd, maar ook de brouwerij van Us Heit bier en de whiskystokerij van Fryske Hynder staan in Bolsward.
Uiteraard gaan we ook door enkele van de elf steden die Friesland rijk is, waaronder Workum. Geen Hanzestad, al werd hier wel al vroeg handel gedreven met Engeland, waardoor de stad floreerde. Opvallend is de vrijstaande toren van de Gertrudiskerk, die nooit is voltooid. Bij de Waag staat het beeldje van Monnik Uffing. Omdat hij zich in 970 liet inschrijven in het klooster van Werden (bij Essen), is met zekerheid te zeggen dat Workum al vanaf de tiende eeuw bestaat.
Hindelopen is met nog geen 900 inwoners een van de kleinste van de Friese steden. In 1368 tekende het bestuur weliswaar een overeenkomst met de Hanze-organisatie, maar het is nooit echt een Hanzestad geworden. Wel had het een nauwe band met de handelsorganisatie vanwege de ligging aan de Zuiderzee. De route loopt over het houtenbruggetje met daarbij de sluis die de verbinding vormt tussen het IJsselmeer en de gracht in de stad. Kenmerkend is het Sylhús waar vroeger de sluiswachter woonde.
De volgende Hanzestad is Stavoren. In de Middeleeuwen was het een welvarende handelshaven, maar door de concurrentie van Amsterdam en Antwerpen werd het belang van Stavoren minder. Net buiten Stavoren gaat de route langs het J.L. Hoogland gemaal, ooit gebouwd als vervanger van het Woudagemaal in Lemmer, dat nog enkel in uitzonderlijke gevallen wordt gebruikt.
Bij het eerste MotoPlusPunt, ’t Hoekje in Lemmer, verlaat je oude vaste land en duik je de Noordoostpolder in. Ten tijde van de Hanzesteden was dit stuk van de route nog de Zuiderzee. Dat dit niet altijd een rustige zee was, is te zien aan de wrakkenpalen, die verwijzen naar scheepswrakken die er zijn gevonden. In de oorlog zijn diverse geallieerde en Duitse vliegtuigen verongelukt boven de Noordoostpolder, die vliegtuigwrakken zijn gemarkeerd met oranje vliegtuigjes op een blauwwitte paal.
Net voor de route de Noordoostpolder verlaat staat aan de N50 een opvallend kunstwerk: het Polderhuisje. Dit roestvrijstalen huisje wordt doorsneden door golven die de woonplek op de bodem van de voormalige Zuiderzee symboliseren. Het is een verwarrend stuk, veroorzaakt door het niet haaks staan van de wanden dat het perspectief verstoort. Het grondoppervlak is geen rechthoek maar een trapezium.
De route blijft aan de oostzijde van de IJssel, maar er is wel uitzicht op de Hanzestad Kampen. Die stad is met een opvallende brug met vier vergulde katrollen, verbonden met IJsselmuiden. Beide steden hebben dan ook een innige band. Hasselt is een van de oudste bedevaartsplaatsen van Nederland en tevens een Hanzestad. De Hanzesteden hadden een kenmerkende bouwstijl: de Hanzegotiek. De kenmerken van de gotische stijl zijn de spitsbogen, luchtbogen, steunberen, trapgevels, hoge vensters en de omhoog gerichte versieringen. Een fraai voorbeeld daarvan is het oude stadhuis van Hasselt.
Het tweede MotoPluspunt bevindt zich naast het oude stadhuis van Hasselt. Café Ad’vundum zit in een pand dat al 400 jaar een horecabestemming heeft. De route loopt verder door het Sallandse land, een omgeving met veel natuur en rust.
Het eindpunt is in de Hanzestad Ommen. Door de ligging, ver in het binnenland, was Ommen niet direct van belang voor de handel, maar was het vooral een Bijstad van de handelsstad Deventer. De belangrijkste functie was de levering van landbouwproducten. Tegenwoordig is Ommen echt een toeristische trekpleister en daarom zijn er in het centrum diverse locaties om deze roadbook-tour lekker af te sluiten.
