Kurven und Kuchen in Siegerland-Wittgenstein

Tsja. De Nederlanders en het Sauerland. We schreven er al vaker over. En één van die verhalen was aanleiding voor Varadero-rijder Bernard Stikfort om ons een conference te sturen van een Duitse cabaretier, waarin de professionele lolbroek over Nederlanders schampert, die in het voorjaar massaal met hun auto’s met caravan het Sauerland bezetten. Waar we dat aan verdiend hebben, is mij niet helemaal duidelijk. Hebben we de afgelopen 62 jaar misschien iets te nadrukkelijk gevraagd of onze fiets nog een keertje terugkomt? Hebben we ons daarmee wellicht ongeliefd gemaakt in het rijk van onze oosterburen?In ons Bikerpension is daar in ieder geval niets van te merken. Eigenaars Sigrid en Hartmuth Ranze zijn juist dól op de Nederlandse motorrijders die ze over de vloer krijgen. “Zo spontaan en vriendelijk, dat waren we helemaal niet gewend,” zegt Hartmuth terwijl hij ons in de gezellige Kneipe een grote pul welkomsbier voor de neus zet. Zo staat onze toer door het Sauerland en aanpalende Siegerland-Wittgenstein meteen in een positief daglicht. Ons tijdelijke onderkomen staat eigenlijk in het Eder-gebergte, maar Hartmut heeft het liever over Zuid-Sauerland. “Dan weten Nederlanders tenminste waar het ligt,” zegt hij met een guitige blik in de ogen. En daar kunnen we samen hartelijk om lachen.Aan ons goede humeur hebben meerdere factoren deel. De gastvrijheid, de gezelligheid in het café, de uitstekende avondmaaltijd en het dito ontbijt spelen natuurlijk een rol. Maar vlak de blauwe lucht, de zonneschijn en de popelende motoren niet uit! Maar de morgenstond heeft een koude mond blijkt wel, het is hier ’s morgens behoorlijk frisjes. We draaien het schilderachtige dorp Dodenau uit en volgen de loop van de Eder, een bruisende bergrivier die zich van zijn mooiste kant laat zien. Zo belanden we vanuit Zuid-Sauerland in het gebied Siegerland-Wittgenstein, waar de Duitsers de zaakjes óók prima in orde hebben. De natuur speelt eerste viool langs de weg, die van onbesproken gedrag is en fraaie bochten presenteert. Het Duitse Middengebergte kan zo mooi zijn. De ‘Kurven’ (bochten in goed Nederlands) zijn een mooi staaltje Duits kwaliteitswerk. En dat laatste wordt in Duitsland nog altijd met hoofdletters geschreven, want je vind het overal terug. Tot zelfs in de bakkerijen en restaurants: Duitsland houdt vast aan tradities van generatielange kook- en bakkerskunst. Bewijs nodig? Stap een willekeurige Bäckerei, Konditorei of Kaffeestube binnen, en overtuig jezelf van de kwaliteit van de Duitse bakwaren. De kwaliteit van ‘Kaffee mit Kuchen’ is in Duitsland echt van een aanzienlijk hoger niveau dan bij in ons Nederland. Is dat misschien ook de reden dat de toehoorders van die cabaretier lachen wanneer ze het woord ‘Holländer’ horen? Is het eigenlijk uit medelijden, omdat we in ons land geen bochten en geen gebak van vergelijkbare kwaliteit hebben? Voor ons staat in ieder geval vast dat we ons op deze toer eens duchtig tegoed doen aan de geboden kwaliteit: Kuchen und Kurven, daar gaan we voor!Ja, Nederlanders en het Sauerland. Op weg naar de top van de Kahler Asten spotten we een buitenproportioneel hoog gehalte Nederlandse nummerplaten. De piek van de Sauerse Vader van alle Bergen is met 841 de hoogste in de omgeving. Rond de top liggen heide en moeras, het regent en mist er vaak. Toch wil niemand zich deze toeristische topper laten ontgaan. Ook wij niet, want bovenop staat een toren die onderdak biedt aan restauratiegebeuren. Koffiepauze! We vragen de nijver heen en weer vliegende serveersters welke Kuchen de lokale specialiteit is, aangezien we zelf uit al het moois en lekkers in de vitrine geen keuze kunnen maken.“De Sauerland-taart, dat is de trots van het huis,” maken we uit de woorden van Frau Kellnerin op, die op orkaansnelheid langs vliegt met de armen professioneel volgeladen met kannen koffie en schotels taart. Wij doen ons tegoed aan deze lokale specialiteit, die we met een gerust hart eenieder kunnen aanbevelen. Niet dat dat nodig is, want om ons heen laten de vele Nederlanders zich de specialiteit van het huis ook goed smaken. De stad Winterberg wordt schertsend ook wel de hoofdstad van de Hollandse kolonie Sauerland genoemd. Het aantal gele nummerplaten is inderdaad opzienbarend groot en nu begrijpen we die Duitse grappenmaker ook wat beter. De caravans verstoppen de wegen rond Winterberg met hun trage pas. Na Winterberg kunnen we gelukkig weer gas geven, dwars over het machtige asfalt dat over een aantal van Sauerland’s mooiste wegen raast. Omhoog: via Siedlinghausen en Altenfeld door de vallei langs Elpe en Gevelingshausen naar Bestwig. Omlaag: via Bestwig door de vallei langs Ramsbeck en Westernbödefeld. Over bergwegen en door de pure natuur, waarbij de frisse lucht zich tevreden met de benzinedamp in de verbrandingskamers van de boxermotor verenigd. Op die innige hartslag belanden wij na wat gesteggel rond Schmallenberg opnieuw in het Siegerland-Wittgenstein. En dat via een geweldige weggetje, dat we dankzij onze ragfijne instincten weten aan te boren. De leisteenverwerkende bedrijven rond Schmallenberg zijn typerend voor deze regio. We kunnen er zelfs dakpannen bestellen met een motorfiets als motief. Ook motorrijders die niet in zoetigheid zijn geïnteresseerd, zelfs diegenen die bij voorkeur een zuur gezicht achter hun vizier opzetten, kunnen een glimlach niet onderdrukken als ze door de bochten zwieren die naar de hoogte van Jagdhaus zwieperen. Ook hier staat bovenop de top een herberg, Schäferhof genaamd. Schaapjes figureren op de menukaart van het knotsgezellige horecagebeuren, waar wandelaars, fietsers, automobilisten, motorrijders en verder ongedefinieerd volk op levendige toon met elkaar communiceren. Hebben de Duitsers geen woord voor deze gezelligheid uitgevonden? Waarschijnlijk wel, want ze zijn altijd druk met genieten. Bijvoorbeeld van de huisspecialiteit in de categorie zoetwaren, kortom de Kuchen (taarten) die hier dagelijks vers in eigen keuken worden bereid!Ook hier is het moeilijk om het Duitse equivalent van gezelligheid de rug toe te keren wanneer de laatste kruimeltjes van de gebaksborden zijn geveegd. Maar de wegen roepen, met hun Kurven die ons steeds meer hun ban krijgen naarmate we er doorheen hangen. Steeds meer mogen de banden op hun flanken leunen, steeds meer lol krijgen we in het wegverloop dwars door de frisse boslucht. In het Siegerland zijn de bossen weliswaar door de eeuwen heen gekapt als brandstof voor de plaatselijke industrie, maar de Pruisische geest zorgde ook voor heraanplanting. Tja, ‘Ordung muss sein’ tenslotte, waardoor we nu niet door een kaal landschap rijden, maar door bochten die omringd zijn door zuivere natuur, die ons in combinatie met de kwaliteit van het asfalt uiterst vrolijk stemt.Tussen Müsse en Kirchhundem slingert een strook superasfalt. Eerst omhoog naar de 685 meter hoge Westerberg met daarop de alleraardigste Rhein-Weserturm, een toren die als een opgeheven schoolmeestervinger herinnert aan het feit we ons hier precies op de waterscheiding bevinden. Het uitzicht vanuit de toren schijnt de moeite waard te zijn en de restauratie ook, maar we zijn nu even bezig met een diepgravend onderzoek naar de kwaliteit van de plaatselijke bochten. De weg slingert naar beneden door de boomstammen, voor dit soort bochten zijn motorfietsen uitgevonden. Ongeacht herkomst van de motoren en het gemonteerde rubber: allen voelen zich op dit Duitse kwaliteitsasfalt in hun element. Onscherp in de ooghoeken schieten, zoals zo vaak in het Sieger- en het Sauerland, het zwart-wit van de vakwerkhuizen tegen de groene achtergrond voorbij. Groen is het ook in de binnenlanden van Borneo, maar daar lopen niet zulke fijne wegen doorheen. De mate waarin de mensen de omringende natuur aan zich hebben onderworpen is bepalend voor de manier waarop wij met de motorfiets ervan kunnen genieten. Daarbij helpen langs het asfalt ook een goede keuken en fijne streekverhalen om de wachttijd mee op te leuken tot de bestelde bakwaren op tafel verschijnen. De plaatselijke bergtoppen zijn veelal door legendes omringd, bijvoorbeeld de Altastenberg waarover we het volgende verhaal kregen opgedist. In een ver verleden bloeide daar een welvarende stad, daar de inwoners door de plaatselijke delfstoffen zeer rijk waren geworden. Rondom de stad heerste echter bittere hongersnood. In plaats van hun rijkdom met hun noodlijdende buren te delen, hielden de Altastenaren alles voor zichzelf en reden rond op wagens waarvan de wielen uit koeken waren vervaardigd. Dit onrecht werd door de hemel niet geduld en Altastenberg werd door vuur en bliksem vernietigd. Gelukkig is de welvaart in onze contreien tegenwoordig beter verdeeld en kunnen onze medemensen van kun portie Kuchen genieten, zonder dat wij daarvoor onder hemelse plagen moeten lijden. Bovendien stuurt zo’n reep Metzeler rond de velgen beslist een stuk strakker door de bochten dan een klodder gerezen en in de oven verwarmde deegwaar. We leven maar in mooie tijden.Dat hebben we ook deels te danken aan een ander figuur, die op een volgende, door legendevorming omringde bergtop huisde. Op de Ginsburg namelijk, verzamelde Wilhelm van Oranje in 1568 de troepen waarmee hij de Nederlanden van het Spaanse juk bevrijdde. Daarop kon ons nijvere volkje zich – op korte periodes van Franse en Duitse bemoeienis na – bezighouden met het herverdelen van de gemeenschappelijke welvaart en het leren respecteren van elkanders levenswijze. Ome Willem kan trots zijn op de nazaten van zijn onderdanen, dat hebben we ‘m toch maar mooi gefikst. In het tijdperk vóór de uitvinding van de inwendige verbrandingsmotor hadden mensen weinig andere lol dan elkaar de schedels in te slaan. Vandaag de dag rijden de volkeren gebroeder- en gezusterlijk met elkaar over de mooie wegen die de regeringen speciaal voor ons hebben aangelegd. De Ginsburg bijvoorbeeld, bereiken wij via een ingewikkeld bochtenstelsel over wonderschone wegen als de B62, waarin de bocht ter hoogte van Oechselhausen bij plaatselijke motorrijders bekend staat als ‘de Applauskurve’. Op mooie, zonnige dagen puilt het hier uit van de motorrijders en degenen die de ronding in het asfalt onberispelijk weet te nemen kan rekenen op een warm applaus van de schare toeschouwers die naast hun motoren in de berm de verrichtingen gadeslaan. Wij snijden de bocht ons inziens op onberispelijke wijze aan, maar hélemaal zeker weten we het niet. Vandaag hebben we de hele weg namelijk voor onszelf.Net als de gelagkamer van Gaststube Ginsburger Heide, die in de schaduw van de gelijknamige burcht ligt. Zoals wij de bochten, snijdt de waardin voor ons het gebak, niet gehinderd door andere klanten die ongedurig op hun portie koffie en taart wachten. Ook hier komen de overheerlijke caloriebommen rechtstreeks uit eigen oven en komt er geen vreemde hand aan te pas. De BMW helt tijdens deze tocht veelvuldig over naar de zijkant. Afwisselend van links naar rechts, en andersom, in het schier eindeloze ritme dat de bochten dicteren. Toch helt de Beier vaker dan gewoonlijk over naar línks. Dan staat de trouwe reisgezel namelijk op de zijstandaard, terwijl wij ons bezigen met een nieuw onderzoek: de kwaliteit van het gebak in de volgende gelegenheid die we gemakshalve op onze route hebben vastgelegd. Moment mal! We hebben tot nog toe een aantal ‘Kuchen-Spezialität-Fachhandlungen’ genoemd die we lukraak hebben uitgekozen, maar ook in andere zaken langs de route worden kwaliteitswaren aangeboden! In Netphen-Deutz bijvoorbeeld, hebben we bij firma Klein héél stiekem een héél klein stukje taart geproefd, samen met een bolletje of wat huisgemaakt ijs. En dat smaakte helemaal niet verkeerd! Toch moet het rubber van de banden onderweg ook de kans krijgen om op temperatuur te komen, dus officieel stoppen we pas bij het volgende Jagdhaus, een vrijstaand pand gelegen op korte afstand van de doorgaande weg. Een hotel met Michelinsterrenrestaurant, dus de fijnste keuken en luxueuze slaapkamers. “In onze motorkloffies hoeven wij hier niet om een kamer te vragen,” denken wij, maar motorrijders met de bijbehorende stoffige of natte tenues blijken ook gewoon van harte welkom. Op het terras worden we op dezelfde vriendelijke wijze bediend als overal. Als we onze weg vervolgen, leidt de motor ons bij wijze van uitzondering over een stukje kaarsrechte weg. Over de Eisenstrasse namelijk, die ons door het naar een openlucht parfumerie ruikende bos langs de bronnen van de Sieg, de Lahn en de Eder voert. Dat ook wandelaars in deze streek volop aan hun trekken komen geloven wij graag. Wat een bossen! Van de voormalige houtskoolindustrie is nog slechts één ‘Kohlenmeier’ over, in een bocht nabij Walpersdorf vermengt de scherpe geur van smeulend hout zich met de kakelverse boslucht. Die, zo mogen we wederom zelf proefondervindelijk vaststellen, snel hongerig maakt. Dus wordt de volgende serie bochten kort onderbroken in de ‘Bauernstube’ te Stünzel, een nietig dorpje tussen de heuvels waar anderhalve paardenkop woont. En een boerenbakkersvrouw die wel raad weet met het wafelijzer. Want ondanks de grote gebakskaart gaan wij hier voor de huisspecialiteit: warme wafels met kersensaus. Al ploffen we haast uit elkaar als gevolg van het reeds genoten gebak, ook deze lekkernijen moeten wij in het kader van ons wetenschappelijk onderzoek proberen, nietwaar?Nu zitten we écht nokkie vol en het bestijgen van het zadel gaat dan ook bepaald niet soepeltjes. Kreunen daar de voor- en achtervering, terwijl we weer het Eder gebergte binnendraaien? De laatste bochten stellen net zo min teleur als hun talloze soortgenoten waar we eerder vandaag kennis mee maakten.Terug in Dodenau is gasthuis Arnold in een blauwe rook gehuld. De geur van verbrand hout en verschroeid vlees hangt in de lucht. O nee, de Biker-barbecue waar we ons vanochtend nog voor hadden ingeschreven! Glad vergeten! Grijnzend wijst Hartmuth op een enorme stapel worsten en karbonades die hij voor ons heeft gereserveerd. We vluchten naar binnen, waar we Sigrid tegen het lijf lopen. Met een geheimzinnig lachje wenkt ze ons in haar keuken. Speciaal voor ons heeft ze extra haar best gedaan voor het nagerecht van straks en trots wijst ze op de tafel met een enorme stapel huisgemaakte wafels tussen kommen vol kersensaus!________________________________________[INFOKSTEN]INFOSiegerland-Wittgenstein is bij Nederlanders minder bekend dan het Sauerland, waar het direct zuidelijk van ligt. Met de toeristische infrastructuur van het Sauerland binnen handbereik geniet je in Siegen-Wittgenstein van lege binnenwegen, ongerepte natuur en authentieke bezienswaardigheden. Het oostelijke deel Wittgenstein is het meest bebost, omdat van oudsher op de karige grond landbouw slecht wilde gedijen. Het westelijke deel rond ‘provincie-hoofdstad’ Siegen heeft meer industrie en nijverheid. De net als Rome op zeven heuvelen gebouwde stad heeft een universiteit en diverse interessante musea, waaronder het vroeger aan de familie Oranje-Nassau behorende Obere Schloss, met onder meer een collectie familieportretten. De Kelten groeven vroeger al naar ijzererts in dit gebied, op meerdere plaatsen zijn dan ook oude mijnen opengesteld voor het publiek. In het pittoreske Freudenberg vind je veel fotoboeken over Duitsland. De in de Middeleeuwen na een brand compleet volgens een vastgesteld stramien herbouwde binnenstad biedt een harmonieus beeld van zwart-witte vakwerkhuizen. Hier schiet je zelf je kalenderfoto’s. Dwars door het gebied loopt het Rothaargebergte. Op de kam hiervan zijn diverse wandelpaden aangelegd en ook vind je hier de bronnen van onder andere de Lahn, Sieg en Eder.KUCHENWe vroegen Herr Grobbel van herberg Schäferhof wat in zijn ogen de meest gegeten taart in Duitsland is. “Appelgebak is toch echt wel dé specialiteit hier in Duitsland, recepten daarvan staan dan ook nagenoeg ieder kookboek. In ons etablissement zijn ook romige Schmandkuchen zeer geliefd, dat is fijne kaaskoek met kwark en mandarijn of perzik gebakken.”‘Kaffe mit Kuchen’ zijn een begrip in Duitsland. Kan een duitser wel zonder? “Men kan in het leven van veel dingen afzien, maar honger en dorst komen elke dag weer terug. Duitsers zullen dus ook altijd Kuchen eten, of het nu in de horeca is of thuis. Vroeger werden er in elk huishouden regelmatig taarten gebakken, eigenlijk voor elk weekend of voor elke speciale feestdag wel. Maar helaas wordt dat tegenwoordig toch wel minder. Ook hier worden steeds minder Kuchen zelf gebakken. En dat is erg jammer, want daarmee gaat toch ook een stuk cultuur verloren. Maar wij blijven de traditie trouw, al onze Kuchen komen uit onze eigen oven!”Wie de sociale betekenis van Kuchen bij onze Oosterburen eens wil bestuderen: op de site www.wdr.de/tv/service/essentrinken/inhalt/20060721/b_4.phtml krijg je een aardige indruk. De bekenste Duitse taart is trouwens de Schwarzwälder Kirschtorte. Het verhaal wil dat er voor deze ene taart in Duitsland meer dan 1000 verschillende recepten bestaan. Zin gekregen? Op www.albbruck.de/kirschtorte vind je één van die smakelijke taartrecepten. Ebn wil je meer weten over de geschiedenis en variaties van taarten in Duitsland, dan ben je op www.tortenideen.de/rezepte aan het goede adres.NUTTIGE ADRESSENDuits VerkeersbureauPostbus 120511100 AB AmsterdamT 020-697 8066E duitsland@d-z-t.comI www.duitsverkeersbureau.nlToeristische informatie en gratis motorroutes Siegerland-Wittgenstein:Touristikverband Siegerland-Wittgenstein e.V.Koblenzer Straße 7357072 SiegenT +49 (0)271-333 1022I www.siegen-wittgenstein.de Bikerpension Gasthof ArnoldBerliner Strasse 1935088 DodenauT +49 6452 6612I www.gaststaette-arnold.deLEKKERE TAARTEN:Turmrestaurant und Café auf dem Kahlen AstenAstenturm 159955 WinterbergT +49 (0)2981-81081E astenturm@t-online.de I www.astenturm.deRestaurant SchäferhofJagdhaus 2157392 SchmallenbergT +49 (0)2972-47334I www.schaeferhof.comHotel/restaurant Ginsberger HeideHof Ginsberg57271 Hilchenbach- LützelT +49 (0)2733-3224I www.hotel-ginsberger-heide.deGasthaus KleinMarburger Straße 757250 Netphen-DeuzT +49 (0)2737-59330I www.gasthaus-klein-deuz.deHotel/ restaurant JagdhofGlashüttener Straße 2057334 Bad Laasphe- GlashütteT +49 (0)2754-3990I www.jagdhof-glashuette.deStünzeler KaffeestubeZum Festplatz 157319 Bad BerleburgT +49 (0)2751-51059I www.stuenzeler-kaffeestube.de