Reportage – Wheelieschool Johnnie Do

In de stuntwereld is ‘Johnnie Do’ een bekende verschijning. Er waren jaren waarin hij meer dan dertig evenementen reed. Dat stunten zat er al vroeg in. Dat begon met een skateboard en wheelies maken met de fiets. “Voor een scooter moest ik toen werken en lang sparen. Ik had een vriend die de wheelie al goed beheerste en mij nuttige tips gaf. Maar omdat ik zo zuinig was op mijn scooter en beslist niet wilde vallen, duurde het toch twee maanden voordat ik de wheelie aandurfde”, vertelt Johnnie. Na de scooter volgde al snel de schakelbrommer. “Met de scooter was het pompend gasgeven en trekken aan het stuur. Dat moet je met een schakelbrommer juist niet doen. Door de andere positie van de achterrem ging ik in het begin ook nog vaak onderuit.” Daarna volgde het echte werk: stuntrijden. Dat deed Johnnie aanvankelijk met een Honda CBR600 uit 1994 met aardig wat levenservaring, want er stond bij aanschaf al 73.000 kilometer op de teller. Maar die Honda bleek onverwoestbaar. “Ik heb er twee jaar mee gestunt en daarbij werd het blok meer dan regelmatig in de toerenbegrenzer gejaagd.”

Zijn eerste schreden in de Europese competitie waren meteen wedstrijden in Nederland, Finland en Hongarije. Dat intensieve stuntrijden is nu niet meer te combineren met de WheelieSchool, die Johnnie in 2019 oprichtte. Op vaste locaties in Gent en Roeselare geeft hij tegenwoordig wheelie-les. Een van zijn specialiteiten bij het stuntrijden waren zijn variaties met de wheelie. Die ervaring gebruikt Johnnie Do nu bij zijn WheelieSchool om motorrijders op verantwoorde wijze met het voorwiel de lucht in te sturen. Laten we daarbij vooropstellen dat de meningen over een wheelie in de publieke motoropinie op zijn zachtst gezegd verdeeld zijn. De ene groep vindt het hufterig en gevaarlijk gedrag, anderen krijgen er juist een kick van en zien het als de ultieme vorm van motorbeheersing.

Aangezien de overheid tot de eerste categorie behoort, is het maken van wheelies op de openbare weg niet toegestaan. Maar een uitdaging blijft een goede wheelie, in dit geval op afgesloten terrein, in ieder geval. De meest eenvoudige variant is de zogenaamde ‘powerwheelie’. Die maak je zonder gebruik te maken van de koppeling. Hierbij wordt op snelheid het gas dichtgedraaid. Daardoor veert de motor in en trek je vervolgens op het gas het voorwiel de lucht in. Ook hier is, net als bij het maken van wheelies met behulp van de koppeling, het vinden van een balanspunt belangrijk. “Bij de powerwheelie blijft het voorwiel laag, waardoor de snelheid blijft toenemen. Wanneer de juiste hoogte wordt gevonden, het balanspunt dus, kun je dezelfde snelheid aanhouden tijdens de wheelie waardoor het gevaar uit de wheelie kan worden gehaald”, legt Johnnie uit. Bij de WheelieSchool leer je eerst een wheelie vanuit stilstand met gebruik van de koppeling te maken. Dat is een stuk lastiger.

De menselijke reflex is om bij een (te) hoog voorwiel van het gas te gaan en vervolgens bij het dalen weer gas bij te geven. Dit ‘pompen’ met het gashendel is precies wat je dan niet moet doen. Om de juiste techniek zonder brokken onder de knie te krijgen, is een cursus bij de WheelieSchool van Johnnie Do een aanrader. Hier oefen je op het afgesloten terrein van een rijschool met een speciaal geprepareerde KTM 390 Duke, een motor die geschikt is voor het A2-rijbewijs, hetgeen ook een vereiste is om deel te nemen aan de cursus. Uitzonderingen worden alleen in overleg gemaakt voor jeugdige rijders met een sportlicentie. Het koppel van de KTM’s is mede door het gemonteerde grotere achtertandwiel volgens Johnnie Do heel geschikt om wheelies te oefenen. “Eerder gebruikte ik een Yamaha MT-07, maar die is voor beginners toch iets te agressief”, vertelt Johnnie, “en kun je op een lichte motorfiets een wheelie maken, dan krijg je dat op een zwaardere motor ook voor elkaar.” De KTM’s zijn voorzien van een door John zelf gelaste wheeliebar: een ‘karretje’ achter de motorfiets dat achterover kiepen of naar opzij vallen voorkomt. Elke cursus duurt vier uur. Om de motorrijders intensief en persoonlijk te kunnen begeleiden, hanteert de WheelieSchool een maximum van vier deelnemers.

Vanochtend zijn vader Chris en zijn zonen Bas en Jason vanuit Lepelstraat naar Gent gekomen om de kneepjes van de wheelie onder de knie te krijgen. Het zijn alle drie ervaren straatrijders en bovendien heeft vader Chris vroeger gecrost. Als eerste mogen ze plaatsnemen op een KTM die op de wheeliebar in verticale positie is opgesteld. Een vreemde gewaarwording, zo achterover hangend aan het stuur, ontdekken ze al snel. Na een kort blok theorie is het allereerst de bedoeling om vanuit stilstand met weinig toeren het voorwiel omhoog te trekken. Daarbij dient de achterrem te worden gebruikt om het voorwiel niet te ver te laten stijgen. De koppeling moet met een vloeiende beweging in één keer worden gelost. Dat doe je het beste door twee vingers aan het hendel te houden. Op die manier hou je ook het stuur nog stevig vast, en je laat zodoende automatisch de koppeling iets langzamer los. Johnnie Do: ”Het is zoeken naar een balanspunt door de hoogte steeds verder op te bouwen. In het begin is het beter om de motor niet zo hoog te laten komen. In een lagere positie heb je minder schrikreactie, waardoor je juist van het gas zou kunnen gaan.

Gas loslaten moet je dus niet doen. Je moet wel met de voet licht op de achterrem drukken op het moment dat het voorwiel loskomt.” En dat blijkt voor de drie deelnemers toch even wennen. Met de voet op de achterrem wegrijden is ongebruikelijk en een eerste reactie wanneer het voorwiel (te) hoog komt, is het afsluiten van het gas. Tijdens de landing die dan volgt dien je het stuur goed recht te houden om speedwobbles en tankslappers te voorkomen. De voetjes kunnen te allen tijde op de voetsteunen blijven, want omvallen kan deze motorfiets door het stevige ‘karretje’ niet. Bij de eerste pogingen met deze constructie klapte het voorwiel regelmatig fors terug op het wegdek, zo heftig dat Johnnie Do de frames van de KTM’s heeft verstevigd: “Bij een KTM scheurden destijds beide framebuizen. Ze waren uit elkaar getrokken, waardoor de voorvork onder een hoek zoals bij een chopper stond. Dat wordt met de extra verstevigingen nu voorkomen. Mijn allereerste wheelie-lessen gaf ik met Kawasaki’s met een standaard stuur. Dat stond aan het einde van een dagje lessen helemaal krom. Daarom zit er op de KTM een steviger stuur.” Omdat de motoren weinig rijwindkoeling krijgen, is er een grotere ventilator gemonteerd die continu draait. Mocht er onverhoopt toch iets misgaan dan kan Johnnie met de afstandsbediening elke motorfiets meteen stoppen.

Aan het remlicht is te zien dat de deelnemers steeds beter de achterrem gaan gebruiken. Met bewondering staan ze te kijken hoe makkelijk Johnnie Do zelf al bij een heel laag toerental de motorfiets op het achterwiel trekt. Zelf maken ze door het intensieve oefenen ook flinke vorderingen. Maar daarbij krijgen vooral de onderarmen (armpump) het wel stevig te verduren. En Chris trakteert zichzelf op een blaar aan de binnenzijde van de hand. Daarnaast is het ook een mentale belasting door de continue concentratie. Af en toe een korte onderbreking is dus welkom. Daarom is er halverwege ook een korte pauze ingelast waarin Johnnie Do met zijn speciale stuntmotor een demonstratie geeft. In het laatste uur mogen de cursisten rijdend een wheelie proberen te maken. Dat gaat met dezelfde techniek als vanuit stilstand. Dus geen ‘powerwheelie’, maar bij een snelheid van zo’n 20 km/uur de koppeling op laten komen en weer met de achterrem het balanspunt zoeken. Dat laatste moet vlotjes, want in de eerste versnelling kom je anders al snel tegen de toerenbegrenzer aan. Voor de rijdende wheelie is iets minder de achterrem nodig dan vanuit stilstand, maar de focus op de achterrem blijft ook nu nog heel belangrijk. Een foefje van Johnnie is om vlak voor de wheelie even op de achterrem te trappen waardoor de ketting zich spant en alles nog soepeler verloopt. “Het is ook zaak om tijdens de rijdende wheelie rechtop te blijven zitten. Veel mensen hebben dan de neiging om voorover te gaan leunen”, aldus Johnnie. Na een ochtend of middag intensief oefenen zit de sessie erop. Het is dan ook mooi geweest, want de vermoeidheid begint dan wel wat toe te slaan. Maar dat weerhoudt sommige deelnemers er niet van om de honderden meters op het terrein nog even op het achterwiel af te leggen, met het voorwiel fier in de lucht.