Rijden in de bergen

Motorrijders met een onbedwingbare zucht naar bochten worden ieder jaar opnieuw weer aangetrokken door de magie van bergen, rotsen en valleien. Maar of het nu de Alpen, Dolomieten of Pyreneeën zijn, in de bergwereld gelden speciale regels. MotoPlus zet ze, vlak voor het vakantieseizoen echt uitbarst, voor je op een rij. Als de sneeuw van de laatste passen verdwenen is, wordt het langzaam aan weer tijd voor een rondje bergen pikken. De mix van de meest uiteenlopende bochten en een ronduit imponerend landschap maken van iedere bergtrip weer een unieke ervaring. Om niet ondersteboven in het dal te eindigen, moet je jezelf en ook de motor goed op een bergvakantie voorbereiden. Dat begin al met het beladen , want alleen met een goed uitgebalanceerde machine blijft het bij plezier en eindig een ritje niet met brokken. De gewichtsverdeling moet dus in orde zijn. Zware bagage, zoals een fotocamera, gereedschap en drinken, kun je het beste onder in de tanktas pakken. Daar bovenop kun je eventueel een regenpak en een setje warme onderkleding kwijt, handig om bij de hand te hebben. Zorg er in ieder geval voor dat de tanktas op generlei wijze de stuuruitslag beperkt, want in de meest haarspeldbochten heb je vaak de complete bewegingsvrijheid van het stuur nodig. Ook in zadeltassen of koffer kun je het best de zware dingen onderin stoppen. Door de zwaardere belading moeten ook vering en demping worden aangepast. Vooral aan de achterzijde zorgen volgepakte zadeltassen of koffers, ook als je zonder passagier de bergen in gaat, voor behoorlijk wat meer gewicht en dat kun je alleen maar ondervangen door de veervoorspanning van de achterschokbreker te verhogen. Ook de grondspeling wordt zo war ruimer en dat is op de af en toe behoorlijk hobbelige paswegen geen overbodige luxe. Meet de negatieve veerweg achter met en zonder belading en pas de setting in onbeladen toestand aan. Wat meer uitgaande demping (stelschroef aan de onderzijde van de achterschokbreker) voorkomt dat de hoge afgeveerde massa op oneffenheden begint na te deinen. Tegelijkertijd zorgt wat extra ingaande demping (stelschroef aan de bovenzijde van de achterschokbreker) voor de balans en wordt het doorslaan van de vering voorkomen. Door deze ingrepen voelt de motor stabieler aan in snel opeenvolgende bochtencombinaties en op hobbelig wegdek, maar lever je in de regel iets in qua veercomfort en aanspreken. Aangezien de statische aslast aan de voorzijde nauwelijks wordt verhoogd, is een paar millimeter extra veervoorspanning op de voorvorkveren en iets meer ingaande demping (stelschroef aan de onderzijde van de voorvork) vaak al voldoende om ook bergaf stabiel te kunnen remmen. Ook kleding en uitrusting moeten worden afgestemd op het rijden in de bergen. Wat kleding betreft gaat het in de eerste plaats om kleding die je makkelijk van luchtig naar warm kunt veranderen. Temperatuurverschillen van 25 tot 30° zijn in het hooggebergte geen zeldzaamheid. Het is daarom nooit verkeerd om dun fleecejack, een tochtmuts en dunne, maar warme onderhandschoenen bij de hand te hebben. Niets is vervelender dan rillend van de kou bovenop een bergpas aan te komen. Ook al omdat kou het concentratievermogen en de beweeglijkheid ernstig kan beperken. Net zo wisselend als de temperatuur kan de mate van licht in de bergen zijn. Een verblindend wit sneeuwlandschap kan binnen een paar meter overgaan in een donkere kloof of een lange tunnel. Gebruik je een donker vizier of een zonnebril, dan ben je met die overgang ook meteen je zicht kwijt. Dat komt deels door de lichtdempende werking van het vizier of de bril, maar ook door het feit dat je ogen aan de donkere omstandigheden moeten wennen. Des te drastischer de lichtverhoudingen veranderen, des te langer het duurt voor de pupillen aan de nieuwe situatie gewend zijn. Een donker vizier klap je dan nog wel snel even open, maar een zonnebril zet je niet snel af en kan om die reden zelfs heel gevaarlijk zijn. Gebruik daarom een licht getint vizier, dat is het beste compromis tussen bescherming bij fel zonlicht en goed zicht in donkere omstandigheden. En niet alleen in de bergen erg praktisch: een helm met een geïntegreerd en snel te openen zonnevizier. Ook belangrijk: het vizier moet niet kunnen beslaan, aangezien je in de bergen altijd rekening moet houden met hevige onweersbuien en sterk schommelende temperaturen. Natuurlijk is ook de bandenkeuze een factor van belang in de bergen. Trek je met een supersport op circuitbanden de bergen in, dan heb je buiten de lage lucht- en asfalttemperaturen gerekend en bovendien ook geen rekening gehouden met asfalt dat op veel plaatsen ook nog eens glad is gepolijst door intensief auto- en vrachtverkeer. Als het dan ook nog eens gaat regenen, dan wordt het helemaal eieren lopen op het scherpst van de snede. Zorg in ieder geval voor banden met een gekende goede koude en natte grip, deze zitten vaak in het sportieve toersegment (zie ook de bandentest vanaf pagina 30 in deze MotoPlus). Maar ook dan moet je nog steeds op je hoede zijn. Vooral op pashoogte kan het rubber al na een korte koffiestop tot de omgevingstemperatuur zijn afgekoeld. Wees in de eerste paar bochten na zo’n stop dan ook extra voorzichtig.Op wegen boven een hoogte van 2.000 meter verliest iedere motor, al naar gelang motorconstructie en afstelling, een aantal pk’s door de ijle lucht. Met veel bepakking en bij motoren met weinig vermogenreserves kan een eenvoudig inhaalmanoeuvre al een eeuwigheid duren. Met name bij oudere eencilinders met carburateurs en lichte viercilinders gaat bergop al snel het licht uit. Dat komt doordat deze motoren in de bergen (met lagere atmosferische luchtdruk) te vet lopen. Vergeleken met het zuurstofaandeel in de aangezogen lucht, is het aandeel benzine in het mengsel dan te groot. Dat kan degene die achter je rijdt goed zien aan de zwarte uitlaatwalm die de uitlaat dan bij accelereren uitbraakt. In het dal (met een hogere atmosferische luchtdruk) is de walm dan weer verdwenen. Moderne injectiemotoren verliezen op grote hoogte ook wat vermogen, maar zullen niet te vet lopen doordat het mengsel automatisch wordt aangepast. In de zomer kunnen hevige onweersbuien de straten letterlijk overspoelen met modder en losse stenen. Als daar op tijd voor wordt gewaarschuwd met verkeersborden kun je er rekening mee houden, maar dat is in de bergen lang niet altijd het geval, omdat het ondoenlijk is om alle wegen continu te controleren. Goed vooruit kijken en het ‘lezen’ van de weg zijn in de bergen daarom extra belangrijk. Bij onoverzichtelijke passages met overhangende rotsen moet je eigenlijk altijd rekening houden met steenslag en het tempo aanpassen aan het zicht. Dat geldt ook in tunnels, die in de regel niet door de natuur worden geteisterd, maar vaak wel grote gaten in het wegdek kunnen hebben. Dat kan voor vervelende verrassingen zorgen. Ver vooruit kijken, is in de Alpen sowieso nooit verkeerd, maar moet zo nu en dan bij voorkeur worden gecombineerd met een blik kort voor het voorwiel. Alleen zo herken je tijdig sluimerende gevaren als vuil, gaten of bitumenstroken. Inmiddels moet de winterse sneeuw wel van de meeste Alpenpassen verdwenen zijn en kan het 2010-passenseizoen beginnen. Veel plezier![Kader s. 82]DE KUNST VAN DE HAARSPELDHet rijden van een goede haarspeldbocht is een kunst op zich. Op een voldoende brede pasweg betekent dat, dat je de bocht ruim (ongeveer een halve meter van de middenstreep of – op een minder brede weg – randmarkering) aansnijdt, laat instuurt en de apex op ongeveer driekwart van de bochtradius legt. Hierdoor voorkom je dat je bij de bochtuitgang op de verkeerde weghelft terechtkomt. Bovendien kun je met deze techniek de motor bij lage snelheden heel mooi stabiliseren met een beetje gas.Op smalle wegen en in onoverzichtelijke haarspeldbochten, bijvoorbeeld langs een overhangende rotspartij, kun je het best de krapst mogelijke lijn houden om een onaangename kennismaking met tegemoet komend verkeer te voorkomen. Om de motor op het krapst mogelijke spoor te houden, heb je het meest aan de zogeheten ‘druktechniek’, waarbij je de motor als het ware onder je wegdrukt, terwijl het bovenlichaam in rechte positie blijft. Over het algemeen wordt bij het nemen van krappe bochten het bovenlichaam en de schouders licht naar binnen verdraaid. Wat ook helpt om krappe bochten soepel te nemen, is de snelheid te reguleren met behulp van de achterrem. Het gashendel blijft daarbij licht geopend, waardoor je geen last hebt van hinderlijke lastwisselreacties die optreden bij het wisselend openen en sluiten van het gas. Om het gas en de achterrem soepel in combinatie met elkaar te leren gebruiken, kun je het best voor vertrek richting bergen even oefenen door ‘achtjes’ te draaien, waarbij je de snelheid niet met het gashendel controleert maar met de achterrem. [BU’s Skizze v.b.n.b.]De juiste lijn en gevaarlijke punten op paswegenKijkrichting op tegemoet komend verkeerKijkrichting naar bochtuitgangOnoverzichtelijke bocht. Zo krap mogelijke lijn aanhoudenTe vroeg insturen kan gevaarlijke situaties opleveren[strich]Veilige ideale lijn[unterbrochen strich]Gevaarlijke lijn[Pfeil]Kijkrichting [BU’s][p. 81 v.b.n.b.]Pas bij zware belasting de vering van de motor aan.Denk in de bergen aan goede, warme kleding. Anders vergaat het lachen je al snel….Zware bagage positioneer voor je op de motor, lichte bagage achteraan. Sterke veranderingen van licht kunnen problemen geven als je een donker vizier of zonnebril gebruikt. [p. 82, actiefoto]Actieve zithouding: ellebogen hoog, motorfiets licht naar binnen gedrukt. [p. 82, unten]Na zware regenval of smeltende sneeuw een serieus probleem: steenslag. [p. 83 v.b.n.b.]Is de weg vrij? Het is een voordeel als je de weg kunt lezen.Uit met de pret. Als de berg rommelt, is de weg gesloten.Tempo aanpassen. Op smalle paswegen is er geen ruimte voor foutjesOok in de zomer kan het ineens winter worden. Supersportbanden (links onder) geven dan al snel problemen, toerbanden (rechts onder) niet.