Praktijk: het juiste gereedschap

Voor wie naast motorrijden ook graag mag sleutelen, is het juiste gereedschap een absolute must. Maar dat hoeft niet meteen een peperdure 250-delige set van de Snap-on te zijn.Check, dubbel check. Binddraad voor de bloemen, een steenboor om een schilderij op te hangen en een flinke handvol schroeven en pluggen. Alleen het juiste gereedschap om een wiel uit te bouwen ontbreekt in onze universele gereedschapskist. Dat wordt dus niets zo. Wie graag mag sleutelen aan de motor, kan niet zonder een zorgvuldig bij elkaar gezochte en compacte set gereedschap. In de beperking toont zich nog altijd de meester en het voorkomt ook vruchteloos gezoek in een enorme gereedschapverzameling, waarvan je meer dan de helft eigenlijk niet eens nodig hebt. Je zal niet de eerste zijn die na jaren die peperdure combinatietang weer terugvindt in een hoekje onder de werkbank. Dus zet die gereedschapkist voor de huishoudelijke klusjes maar in de kelder en stap met een slim inkoopplan naar een goede gereedschapzaak. Stap één is een uitgebreide studie van het boordgereedschap dat bij de motor hoort. In de regel, en vooral bij Japanse motoren, is dit niet meer dan een pechset. Maar ook niet meer dan dat. Ze geven je als hobbysleutelaar wel een goede indicatie met welke sleutelmaten je aan je eigen machine kunt werken.Wat dat betreft: je kunt voor een standaardset ring- en steeksleutels gaan (dus in de maten 10/11, 12/13 of 14/15), maar echt goede gereedschapzaken hebben tegenwoordig ook speciale maatcombinaties, zoals ook meestal bij het boordgereedschap het geval is (foto 1).Voor gangbare Japanse motoren zijn de volgende combinaties van ring- en steeksleutels aan te raden: 7/8, 10/12, 12/13, 14/17 en 17/19. Alle maten daarboven zijn meestal alleen voor de moeren van de wielassen en die moet je als ringsleutel, ring-steeksleutel of als dop voor een passende ratel aanschaffen. De sleutelmaten 8, 10 en 12 zijn handig om in tweevoud als steeksleutel aan te schaffen om schroefverbindingen met een contramoer (bijvoorbeeld bij de kettingspanner of de speling van de gaskabels) los te draaien. Hoe groter het gereedschap, hoe steviger doorgaans de prijzen. In de praktijk zijn gecombineerde ring/steeksleutels om die reden handig, zeker als je ze slechts in de daadwerkelijk benodigde maten aanschaft. Met de volgende standaard maten kom je een heel eind: 22, 24, 27, 30 en 32 millimeter, maar let op: soms worden bij de achteras ook 36 of 41 millimeter moeren gebruikt. Als je dat ook wilt aanschaffen kom je al bijna uit bij stap 3 en begint het serieus geld te kosten. Geld dat je voor het incidentele uitbouwen van het achterwiel ook kunt besparen, aangezien er in elk boordgereedschap ook een speciale asmoer-sleutel hoort te zetten. En als je het blikken verlengstuk vervangt door een door een langer stalen exemplaar van ca 25 cm, dan heb je meteen wat meer hevelwerking, waardoor elke asmoer loskomt(foto 2).Heb je woestere plannen dan één keer per jaar het achterwiel uitbouwen, dan doe je er goed aan om als tweede stap voor het inkopen met een schuifmaat de maat van de wielasmoeren en de balhoofdmoer te nemen. Alles boven 22 millimeter kun je combineren met een stevige, professionele ½-ratel of een schuifbaar T-stuk. Voor de maten daaronder kun je volstaan met een sleutelset met een eveneens stabiele 3/8-ratel (foto 3). Die zijn wat minder grof en volstaan prima voor alle sleutelklusjes aan de motor. Er zijn hele mooie 3/8-doppensetjes te koop, bij sommige zit er dan zelfs voor de kleine maten nog een apart ¼-rateltje.Koop je geen complete set en zoek je de spullen los bij elkaar, dan is het aan te raden om je puur en alleen op de motor te concentreren en te kiezen voor de doppen 8, 10, 12, 14, 17 en 19. Voor motoren van Europese komaf kun je er ook nog een 13 bij doen en dan heb je bijna alles wel afgedekt. Zoals je ziet worden de ‘tussenmaten’ 9, 11, 15, 16 en 18 bij moderne motoren niet gebruikt en zijn ze in die zin overbodige vulling van de gereedschapkist. Bij sommige kwaliteitsmerken kun je bovendien kiezen uit doppen met een inwendige zeskant of een twaalfkant. De zeskantdoppen zijn sterker en ‘schampen’ minder snel bij bouten en moeten met versleten hoeken en afgeronde koppen. Met zo’n doppensetje is het boordgereedschap niet zozeer in hoeveelheid, maar wel in kwaliteit duidelijk verbeterd (foto 4).Als er nog ruimte in het budget zit en er inbus- en torx-bouten op de motor zijn gebruikt, is het zeker niet verkeerd om ook daar even naar te kijken. Belangrijk is dat de sleutels die je daarvoor gebruikt absoluut 100% goed moeten passen om te voorkomen dat je inwendige zeskant of fijne torx-vertanding kapotdraait. In plaats van een complete set met een kleine ratel en een hele verzameling bitjes kun je je geld beter uitgeven aan een handvol kwaliteit-T-sleutels met inbus- en met torx-koppen. Deze T-sleutels liggen goed in de hand en geven een beter gevoel over de kracht die je uitoefent en over mogelijke defecten aan windingen of de vertanding. Bovendien kun je de bout met een T-sleutel goed sturen bij het monteren.Een standaard setje inbussleutels bouw je op met de maten 3, 4, 5 en 6 millimeter. Voor bouten vanaf M10 heb je eigenlijk ook niet veel meer aan een inbussleutel, omdat de benodigde handkracht te groot is. Dan kun je weer beter kijken naar een inbus-dopsleutel, die op de 3/8 of ½ inch ratel past.Bij gewone schroeven (met een enkele zaagsnede) of bij kruiskopschroeven heb je in principe voldoende aan wat bitjes uit een set, maar als de schroeven erg vast zitten, dan heb je alleen een kans met een ergonomisch goed gevormde schroevendraaier met een goed passend gedeelte (foto 5). Vooral bij kruiskopschroeven bestaan er vele soort en maten kruiskoppen: een perfect passende kruiskopschroevendraaier zit werkelijk muurvast in de bout en zal bij het verdraaien niet uit de schroefkop komen. Voor verdekt gemonteerde bouten (bijvoorbeeld bij de kroonplaatklemmen bij motoren met een kuip) zijn omschakelbare ringsleutels een uitkomst (foto 6). In ruimtes waar een normale ratel te fors is, zijn dit enorm praktische sleutels. Deze zijn tegenwoordig ook in handige combinaties te koop: 10/12 aan de ene kant en 13/14 aan de andere. En dat alles in een relatief klein stukje gereedschap dat zelfs in het boordgereedschap zou passen. Naast een goede combinatietang is ook een aluminium doorn (een stukje rond aluminium van ca 20 a 30 cm lang en circa 15 mm doorsnee) onmisbaar. Deze kun je gebruiken om de wielassen eruit te tikken met een hamer, zonder dat je de schroefdraad beschadigd. En als je het helemaal fijn voor elkaar wilt hebben, wil je ook wat van deze aluminium doorn hebben met kleinere diameters: ideaal om bijvoorbeeld vastgeroeste bouten los te tikken, zonder ze kapot te maken. [BIJS][s. 120 – 121 v.l.n.r.]Bij een goede vakhandel zijn de sleutelmaten met elkaar te combineren, zoals hier 12 en 14 mm.Ring/steeksleutel, in het midden boordgereedschap met verlengstuk, onder met plaatstalen hevel. Praktisch en goed in de hand liggende: 3/8-ratel met diverse opzetstukken, ideaal voor de hobbyist.Het standaard boordgereedschap kun je beter vervangen door gereedschap van een betere kwaliteit. Goede en goed passende schroevendraaiers met een ergonomische gevormde greep zijn beter dan exemplaren met een los bitje. Handig in de kleine ruimtes achter kuipwerk: de ringsleutel met een omschakelbaar ratelmechanisme.Bij het uitdrijven van de wielassen of blokbouten is een aluminium doorn een handig hulpmiddel.