Interview hoofd ontwikkeling Bosch Fevzi Yildirim

Netwerken, zwermintelligentie, autonoom rijden – stuk voor stuk begrippen waar ontwikkelaars zich tegenwoordig dagelijks mee bezighouden en waarvan de meeste motorrijders gruwelen. In gesprek met Fevzi Yildirim, de hoogste technische man van Bosch, over de nabije motortoekomst.

? U bent de Europese chef van Bosch’ tweewielafdeling en in die functie verantwoordelijk voor de totale motorfietstechniek. De meeste motorrijders, zo leert onze ervaring, zijn erg huiverig tegenover elektronica die verder gaat dan het inmiddels verplichte ABS. Hoe staat u tegenover die sceptici?
! “Simpel, ik ben zelf ook motorrijder. En ook ik wil dat elektronica alleen maar ingrijpt op momenten dat ik het daadwerkelijk nodig heb. Heel globaal gaat het ons er om het motorrijden veiliger te maken, zonder dat dat ten koste gaat van de lol.”

? En concreet? Welke behoefte ziet u en hoe kunt u die invullen?”
! “Als je naar de ongevalcijfers van de laatste tien jaar kijkt, kun je vaststellen dat die in het geval van auto’s teruglopen. Waarom? Omdat er verschillende maatregelen zijn genomen, waaronder de invoering van actieve veiligheidssystemen zoals ESP. Daardoor is het aantal doden en gewonden gedaald. Bij motoren zien we die trend nog niet, daar blijven de aantallen constant of stijgen ze zelfs. Daar moeten we iets aan veranderen.”

? Absoluut. Maar hoe?

! “Bijvoorbeeld door een permanente verbetering van alle systemen en bijvoorbeeld het doorvoeren van ABS in alle inhoudsklassen en markten. ABS kan tot een kwart van de motorongelukken met doden en gewonden voorkomen. Maar daar mag het niet bij blijven. Daarom ook heeft Bosch in 2013 met MSC-stabiliteitscontrole de volgende stap in veiligheid geïntroduceerd. Dit jaar volgt ons semi-actieve dempingssysteem.”

? Wat heeft semi-actieve demping met veiligheid te maken?

! “Daarmee kunnen we het rijwielgedeelte beïnvloeden. Door nauwkeurig en passend bij de rijomstandigheden de dempingskarakteristiek te beïnvloeden garanderen we een beter contact met de weg en kunnen er ook kortere remwegen worden gerealiseerd. Daardoor blijft de motor ook stabieler.”

? Hoe zit het met de betrouwbaarheid van elektronische systemen? Met name bij gebruik op motorfietsen moet het tegen een stootje kunnen. Hoe goed kan moderne elektronica tegen hitte, stof en schokken?

! “Daar zijn duidelijke normen voor. Niet alleen bij Bosch, maar voor deze industrie als geheel. Die vallen onder de noemer ASIL (Automotive Safety Integrity Level, red.). ABS en ESP moeten tegenwoordig aan de hoogste eisen voldoen, die je aan dergelijke systemen kunt stellen. Wij spreken dan van ASIL D. We zitten inmiddels op een uitvalratio van ‘parts per million’. Als er per miljoen delen, één deel uitvalt, dan zijn de natuurkundige grenzen van de gebruikte technologie bereikt. Ons motor-ABS, wat ook dient als basis voor MSC, wordt in Japan gefabriceerd. Van daaruit introduceren we deze hoge normen ook op massamarkten als bijvoorbeeld India.”

? Wordt er in die normen ook gerept over een garantie op de levensverwachting van dergelijke systemen?

! “Natuurlijk. Momenteel hanteren we voor het ABS een levensduur van 15 jaar. Dat is overigens exact dezelfde termijn als bij auto’s. En een kilometrage van 100.000 kilometer voor motorfietsen.”

? Laten we eens naar de toekomst kijken en beschrijft u eens wat een motorfiets binnen drie of vier jaar beter kan dan vandaag.

! “Ik kan in ieder geval zeggen dat een motorfiets over drie, vier jaar nog net zo leuk om te rijden zal zijn als nu. Dat vind ik zelf ook heel belangrijk. Wel wordt de motorfiets middels het internet verbonden met zijn directe omgeving. Veiligheid blijft uiteraard ook zeer belangrijk, en wel in de vorm van meer assistentiesystemen.”

? Hoort een automatisch remmende motorfiets ook tot de mogelijkheden? Dus dat een potentieel gevaar wordt herkend en de motor zelf afremt?

! “Daarvoor zijn uiteraard de juiste sensoren nodig, maar technisch is het zeker mogelijk.”

? Mooi dat dit mogelijk is, maar moeten we ook het willen?

! “Ons MSC-systeem kan het al, alleen hebben we het technisch nog niet gerealiseerd. MSC werkt alleen als een motorrijder een actie inleidt, dus accelereren of remmen. Maar een remassistent, die in bepaalde situaties een motorfiets tot stilstand afremt zonder interventie van de rijder, zie ik niet zo snel voor me. Dat vind ik eerder gevaarlijk. Het biedt echter wel de mogelijkheid om de veiligheid te verbeteren. Bijvoorbeeld in het geval van een onervaren rijder, die op een hindernis af rijdt en remt. Het systeem herkent dat hij niet hard genoeg remt en kan vallen. In zo’n situatie kan ik me voorstellen dat ons systeem de rijder helpt om erger te voorkomen.”

? Met sensoren doelt u waarschijnlijk op een afstandsradar en camera’s, wanneer kunnen we die techniek op een motorfiets verwachten?

! “Die technologie is er al en we testen er al mee. Ik denk dat we dit soort systemen in de komende vijf jaar op de markt gaan zien.”

? Denkt u niet dat door de groeiende hoeveelheid elektronica de bereidheid om op de weg meer risico’s te nemen groter wordt?

! “Nee. De elektronica grijpt pas in als de grenzen van het mogelijke worden bereikt. De komst van ESP in auto’s heeft het tegendeel al bewezen, gezien het significant teruggelopen aantallen ongelukken met doden en gewonden. Begrijp me niet verkeerd, ook voor mij is het belangrijk dat de kernelementen van motorrijden, de verbrandingsmotor, de acceleratie en de hellingshoeken behouden blijven. Dat is immers het mooie aan motorrijden.”

? Bosch is ook bezig met de ontwikkeling van een systeem, waarbij de smartphone van de rijder met de motor verbonden is en waardoor bijvoorbeeld ook binnenkomende e-mails op het dashboard te zien zijn. Even eerlijk: wie zit daar op te wachten?

! “Daar zit iets meer achter, maar daar kom ik zo op. Ik heb twee kinderen, tieners, die totaal niet geïnteresseerd zijn in motoren. Toen ik zo oud was, was dat anders. Mijn kinderen hebben alleen interesse in smartphones en de mogelijkheden daarvan. Dus om motoren ook voor toekomstige generaties interessant te houden, moeten we beide technologieën met elkaar verbinden. Die stap moet absoluut worden gezet.
Wat de integratie van apps in het dashboard betreft, hebben we het platform mySPIN voor Android en Apple opgezet. Hiermee kunnen verschillende apps op de smartphone op het dashboard worden weergegeven. Dat wil trouwens niet zeggen dat ze één-op-één worden doorgegeven. Ze worden vereenvoudigd en geoptimaliseerd aan de wensen van de motorrijder, die alleen heel specifieke informatie op bepaalde momenten nodig heeft. Basale zaken als snelheid of toerental worden in ons systeem sowieso weergegeven. Volgend jaar komt het op de markt en we zijn zeer benieuwd hoe het ontvangen gaat worden.”

? Een andere technologie, die aan een opmars bezig is, is het onderling verbinden van voertuigen, ‘connected horizon’. Gevaar wordt vooraf herkend en de bestuurder wordt gewaarschuwd. Maar hoe ziet zo’n waarschuwing op de motor er uit? Je kijkt immers niet voortdurend op je dashboard.

! “Dat klopt. Zo’n waarschuwing zou in de vorm van een heel lichte remimpuls kunnen, die verder geen invloed op de motorfiets of de wegligging heeft, maar wel voelbaar is voor de rijder.”

? Worden we dan niet nog glaziger dan we door onze smartphones al zijn? En kan de politie niet meelezen hoe hard we waar en wanneer hebben gereden?

! “Je zegt het zelf al, middels je smartphone geef je al heel veel over jezelf prijs. Welke gegevens een motorfiets verzameld, bepalen niet wij, maar de motorfabrikant. Een dergelijke connectie kan alleen met vertrouwen tot succes leiden, vertrouwen in de functie van die data en de bescherming er van. Bosch gaat verantwoord en transparant met klantgegevens om en we vertellen ook heel duidelijk voor welk doel de gegevens worden gebruikt. En uiteraard vragen we om toestemming. Maar er zijn ook datasystemen, die geen specifieke betrekking op personen heeft. Deze zijn, los van onderling contact met andere voertuigen, een gericht op een beter inzicht in rij- of remsituaties en komen uiteindelijk de veiligheid ten goede.”

? Wie is trouwens eigenaar van de gegevens van mijn motorfiets? Ik als eigenaar, de motorfabrikant of de fabrikant van het systeem?

! “Dat is een juridisch vraagstuk. De bescherming van data is middels het nationale recht geregeld. Naar onze mening zijn er wellicht overkoepelende regelingen nodig om uniforme rechtszekerheid voor zo groot mogelijke markten te creëren. Daarom zijn we ook voor een snelle transitie van de Europese richtlijnen voor wat betreft de bescherming van data. Dan kunnen we een kader opstellen voor het gebruik van persoonlijke data.”

? Zou er niet een schakelaar op de motor moeten zitten, waarmee je de connectiviteit kunt uitschakelen? Het gaat mijn verzekeringsmaatschappij toch niets aan of ik met mijn Fireblade eens een keer het circuit op ga?

! “We moeten hier duidelijk onderscheid maken tussen dat wat technisch mogelijk is en dat wat maatschappelijk en juridisch geaccepteerd is. Als politiek en publiek deze mogelijkheid willen, dan moeten we daar naar kijken.”

? Over politiek gesproken, is het voor Bosch mogelijk om middels GPS een motorfiets een motorfiets automatisch af te laten remmen tot bijvoorbeeld de in de bebouwde kom geldende snelheidslimiet? Of anders gezegd: te hard rijden voorkomen?

! “We beschikken inmiddels over dusdanig nauwkeurig kaartmateriaal, dat een motorfiets bijvoorbeeld probleemloos kan herkennen dat er over 50 meter een 90-graden-bocht komt, dat de rijder er met 150 km/uur op af dendert en die bocht nooit gaat halen. Het systeem kan dan los van de rijder reageren. Maar, nogmaals, de vraag is niet wat er technisch mogelijk is, maar welke mogelijkheden we willen gebruiken. Het antwoord daarop moeten we in samenwerking met de motorfabrikanten en ook motorrijders vinden.”

? Wat is voor u uitgesloten en mag nooit op een motorfiets worden toegepast?

! “Een zelf rijdende motorfiets. Dat ontwikkelen we niet.”

? Dat is geruststellend. Maar het was zowel een morele als politieke vraag.

! “Ik ben van mening dat het moreel dwingend is, maar politiek gezien ook nodig om motorfietsen veiliger te maken. Daarbij denk ik niet alleen aan Europa, maar ook en vooral aan de miljoenen motorfietsen, die bijvoorbeeld in Azië onderweg zijn. Alleen in India komen jaarlijks al 25.000 mensen om het leven bij motorongelukken. Dan is iedere maatregel, die dat aantal reduceert en de motorfiets ook in de toekomst een plek laat, welkom.”

? Daarmee ziet u de technische ontwikkeling dus niet alleen met betrekking tot veiligheidsfeatures en als potentiële levensredder, maar vooral ook als basis onder de toekomst van de motor in het algemeen?

! “U zegt het. Als de motorfiets een toekomst wil hebben, moet in ieder geval de veiligheid omhoog. Als motorfietsen, ongeacht of er nu een verbrandings- of elektromotor in zit, wereldwijd niet veiliger worden, dan hebben ze mogelijkerwijs geen toekomst meer.”