Provincietoer – Friesland

Friesland dus, bekend van onder meer de Elfstedentocht, de eigen taal en niet in de laatste plaats Piet Paulusma, die steevast afsloot met ‘Oant Moarn!’ staat vandaag centraal. De rondrit door de noordelijke provincie start bij de Holwerter pier, thuisbasis van de boot van en naar Ameland. Een bekende pleisterplek voor motorrijders ook trouwens, vooral op zondag. Bij vertrek je in de verte al een beeld van twee vrouwen die uitkijken over zee: ‘Wachten op hoog water’ heet het.

Het eerste deel van de route voert langs de zeedijk richting Blija, daar ga je rechtsaf naar de zeedijk. Je kunt zelf kiezen aan welke kant van de dijk je wilt rijden. Op een gegeven moment passeer je het bouwwerk ‘Timpel van Ids’. Dit monument is opgericht naar aanleiding van de afsluiting van de deltawerken. De twaalf pijlers staan symbool voor de twaalf provincies, die door de deltahoogte beschermd worden tegen het water. Het dak is gemaakt van klei, in de vorm en afmeting van de oude zeedijk, en op de klei groeit hetzelfde gras.

Vervolgens gaat het verder door de Hallumerhoek naar Oude Bildtzijl. Hier rijden we op de langste straat van Nederland, die een lengte heeft van 12,1 kilometer. De huisnummers lopen helemaal van nummer 1 tot en met 1229. Een flinke afstand, maar we rijden de weg niet helemaal af, want bij Nij Altoena gaat het linksaf om de weg te vervolgens tot aan Sint Annaparochie. Dan langs Berlikum, naar Ried en Dongjum waarna Franeker, één van de elf steden, zich tenslotte aandient.

Je passeert er ‘It Sjûkelân’. Het grootste deel van het jaar lijkt het een gewoon grasveld, maar niets is minder waar. Hier worden sinds 1856 de belangrijkste kaatswedstrijden (PC) van Friesland gehouden, ook wel het Wimbeldon van de kaatssport genoemd. Kaatsen is een balsport waarbij de bal met de handpalm wordt geslagen.

Met Franeker in de spiegels van de Suzuki trekken we verder in de richting van Harlingen. Kleine tip, als je Harlingen uit rijdt heb je net over de zeedijk een restaurantje met uitzicht over het wad: ’t Zilt. Een heerlijke plaats en uitermate geschikt voor een korte of langere pauze. Aansluitend gaat het door tot Kimswerd, het geboortedorp van Grutte Pier. Een bekende Friese verzetsheld die leefde van 1480tot 1520. De uitspraak ‘bûter, brea en griene tsiis, wa’t dat net sizze kin is gjin oprjochte Fries’ komt van hem. Het betekent: ‘Boter, roggebrood en groene kaas, wie dat niet zeggen kan is geen echte Fries’. Hij gebruikte deze zin om te kijken of hij met niet-Friezen of Friezen te maken had.

Dan komen we door Arum en gaan linksaf richting Burgwerd. Tussen Burgwerd en Hartwerd ligt een van mooiste motorwegen van Friesland, en wel dankzij het verrassende bochtenwerk. Na Hartwerd kom je aan in Bolsward. Daar heb je in het centrum aan de linkerhand de Broerekerk, een kerk met een glazen dak. Meteen aan de rechterhand zie je ook het stadhuis van Bolsward met zijn prachtige gevels. Na Bolsward zetten we koers richting Workum, maar niet in een rechte lijn. Wanneer je Bolsward verlaat, ga je bij de stoplichten links richting Workum. Via prachtige landelijke wegen tussen de weilanden door gaat het eerst naar Exmorra, waarna je via tal van andere kleine plaatsjes uiteindelijk in Workum uitkomt. Op de hoofdstraat ga je rechts, vervolgens kom je bij de mooiste terrassen van Friesland: de perfecte plek voor een koffiestop of lunch. Zelf ben ik hier gaan zitten voor een bakje koffie en een stukje appeltaart.

Na het verlaten van Workum ga je rechtsaf richting Hindeloopen. Aan de rechterhand zie je een boerderij die op de kop gebouwd is. Ze hebben deze boerderij zo gebouwd om de ruimte (in de nok), optimaal te kunnen benutten. Ruimte waar je normaal niks mee kunt. Na Hindeloopen rijden we door naar Stavoren. In het centrum van Stavoren vind je een fontein in de vorm van een vis. Het is een reusachtige fantasievis met een opengesperde bek. Het is een herinnering aan het vrouwtje van Stavoren, een Friese sage. In elke stad van de Elfstedentocht vind je zo’n fontein. Mocht je ze alle elf willen bewonderen, dan kun je de fonteinenroute rijden (197 kilometer).

Onze route gaat verder langs de zeedijk en zo komen we bij het monument ‘Leafer dea as slaaf’, in het Nederlands ‘liever dood dan slaaf’. Dit monument is ter nagedachtenis aan de slag bij Warns (1345). Graaf Willem IV van Holland zou met vijftienduizend soldaten Friesland veroveren, maar dat liep slecht af. Hij werd onthoofd en de rest van zijn leger droop af. Ten zuidoosten van Stavoren vind je het ‘Reaklif’ of ‘Rode Klif’. Dit is een tien meter hoge keileemopduiking met een steile wand, hier houden ze elk jaar de herdenking van de ‘Slag bij Warns’.

Het gaat weer verder langs de zeedijk naar Oude en Nieuwe Mirdum, met uitzicht op het IJsselmeer. Van daaruit voert de route naar Sloten, van oorsprong een vestingstad. Daar wordt in het hoofdseizoen het kanon afgeschoten op vrijdagavond, wat de stadsschutterij doet in klederdracht. Vol enthousiasme vertellen ze meer over hoe dit werkt. Nu vervolgen we de route naar Sneek. Daar rijden we langs de ‘Sneker Waterpoort’, die waarschijnlijk in 1492 is gebouwd. Doel van de poort was om de toegang tot de stad via het water af te sluiten. Leuk weetje, op meerdere plekken in de wereld kun je een replica vinden van de waterpoort. Bijvoorbeeld in Nagasaki, in een Japans pretpark.

We verlaten het centrum van Sneek en rijden naar het Snekermeer, bekend van de Sneekweek. In deze week vindt het grootste zeilevenement van Europa plaats en in de stad is het één groot feest. Mocht je nog trek hebben in een goede lunch, dan is de ‘Sneker Beachclub’ een aanrader. Vanaf Sneek gaat het verder naar Grou. Ook hier is genoeg horeca te vinden aan het water, onder andere het ‘Theehûs’. Dan gaat het op weg naar de hoofdstad, Leeuwarden. Tegenover het station staat ook een fontein van de fonteinenroute, met de naam ‘Love’. Het is een kunstwerk waarbij het lijkt of de jongen en het meisje elkaar aankijken, maar ze hebben hun ogen gesloten. Slingerend door Leeuwarden komen we aan bij de Oldehove, een van de bekendste gebouwen van Leeuwarden. De Oldehove is gebouwd in 1529 en zou oorspronkelijk minstens twee keer zo hoog moeten worden, maar door verzakkingen tijdens de bouw bleek dit niet mogelijk. De toren is zelfs schever dan de toren van Pisa en hangt 1,99 meter uit het lood. Tussen april en eind oktober is hij dagelijks geopend, waarbij je binnen kijken en zelfs de toren kunt beklimmen.

We verlaten Leeuwarden via Lekkum en komen zo in het dorpje Miedum, bekend van het Elfstedenmonument en niet minder van de befaamde tegeltjesbrug. Dit is de laatste brug waar de schaatsers onderdoor rijden voor ze bij de finish bij de Bonke in Leeuwarden komen. De brug is bedekt met duizenden handgemaakte tegeltjes met de portretten van de deelnemers. Ook die van W.A. van Buren is op de brug te vinden, de schuilnaam van onze koning Willem Alexander toen hij op 18-jarige leeftijd in 1986 de Elfstedentocht schaatste. Wanneer je de brug hebt bekeken rijd je een klein stukje terug en ga je rechtsaf naar Wyns en door naar Burdaard, daar zit ook een mooi terras aan het water. We vervolgen de route door Ginnum en komen aan bij Hegebeintum. Hier vind je de hoogste terp van Nederland, met een hoogte van bijna negen meter. Deze terp werd al bewoond rond 500 jaar voor Christus. Inmiddels is de terp grotendeels afgegraven, maar de kerk en de dorpsstructuur is nog steeds zichtbaar. Je vindt hier ook een bezoekerscentrum met meer informatie en spullen die ze gevonden hebben tijdens de afgravingen. En dan is het alweer tijd voor het laatste stukje van de route, die vlakbij Holwerd eindigt. Oan’t sjen!