Praktijk – Motor vakantieklaar maken

Wanneer de dagen langer en warmer worden, krijgen veel motorrijders bijna automatisch zin om te reizen. Spontaan vertrekken is echter niet altijd een goed idee. Dat is natuurlijk vooral ook afhankelijk van de staat en uitrusting van de motor. Een geslaagde reis moet immers ook technisch goed voorbereid zijn.

Op deze pagina’s geven we je een aantal praktische tips om je motor vakantieklaar te maken, want een langere trip kan in principe met bijna elke motorfiets worden gemaakt. Veel motorfietsen, vooral de grote allroads of adventures, zijn meestal af-fabriek al uitgerust met bagagesystemen en dergelijke. Maar ook elke andere motorfiets kan met relatief weinig moeite geschikt worden gemaakt voor langere toertochten. De basisprincipes zoals belading, afstelling van de vering en technische controles gelden immers voor alle motoren.

Een systematische technische controle van de motorfiets moet tijdig worden uitgevoerd, idealiter pakweg een maand voor vertrek, zodat je nog tijd hebt voor eventuele reparaties. De accu en dynamo moeten de juiste spanningswaarden hebben, het achter- en voortandwiel van de kettingset mogen geen op slijtage wijzende ‘haaientandjes’ hebben, de ketting zelf mag niet ongelijkmatig uitgerekt zijn en mag ook niet van het achtertandwiel kunnen worden getild als hij goed gespannen is. Let bij remmen, die tijdens een vakantietrip bijzonder zwaar belast worden, niet alleen op de dikte van de remblokken, maar vooral ook op de goede werking en het bewegingsgemak van de remzuigers en schuifbouten en op de staat van de remschijven en -leidingen. Verouderde remvloeistof moet je sowieso vervangen. Hetzelfde geldt al naar gelang de onderhoudsintervallen ook voor andere vloeistoffen zoals motorolie, versnellingsbakolie en koelvloeistof.

Controleer bij de banden niet alleen op de profieldiepte, maar check ook de leeftijd van de banden. Als ze ouder zijn dan vijf jaar (DOT-nummer!), is het raadzaam om de banden te vervangen. Als de laatste beurt alweer een tijd geleden is, is het raadzaam om ook het luchtfilter en de bougies te controleren. De bougies geven informatie over de juiste afstelling van de motor. Speciale aandacht moet ook worden besteed aan de koppeling, die vaak zwaar wordt belast tijdens een vakantietrip: werkt hij soepel en is de koppelingskabel niet al beschadigd, maar vooral: ontkoppelt hij goed zonder te slippen?

Een motor reageert zeer gevoelig op een verandering in de belading (tweede persoon en/of bagage), omdat dit een aanzienlijk effect heeft op de geometrie van het voertuig en dus op het rijgedrag. Als de motor ver doorzakt aan de achterkant door het extra gewicht, veranderen het naloop, de wielbasis en de balhoofdhoek en dus ook het rijgedrag en de stabiliteit. Omdat een deel van de veerweg al wordt opgebruikt door het inveren onder druk van de extra belading, werkt de vering bovendien minder goed en kan deze eventueel zelfs doorslaan. Door de veervoorspanning van de achtervering aan te passen, kun je de belasting compenseren, rekening houdend met de negatieve en positieve veerweg. Je hebt hier meestal een haaksleutel voor nodig, die vaak in de gereedschapsset aan boord moet zitten. Door de soms slechte toegankelijkheid kan het afstellen een lastig klusje zijn, vooral bij motoren met monoschokdempers. Dit is gemakkelijker bij motoren met stereoschokdempers, al zie je die niet zo heel veel meer. En omdat dit klusje eveneens vaak veel handkracht vergt, is een geschikt verlengstuk voor de haaksleutel handig om te hebben. Afstelling met een handig draaiwiel of (soms zelfs zelfstellend) met moderne elektronica is veel gebruiksvriendelijker. En als ook de in- en uitgaande demping instelbaar zijn, kun je nog het een en andere finetunen. Hetzelfde geldt voor een verstelbare telescoopvork. De juiste afstelling vind je uitsluitend door een uitgebreide testrit met belasting te maken, en misschien pas tijdens je vakantierit. Niet vergeten: als je bijvoorbeeld zonder bagage naar je bestemming reist, moet je de vering opnieuw instellen, dus noteer alle waarden en zorg dat je het juiste gereedschap bij je hebt.

Wat vaak wordt vergeten is dat veerelementen ook af en toe gecontroleerd en indien nodig onderhouden of gereviseerd moeten worden. Heb je een wat oudere motorfiets dan is de kans groot dat deze nog is voorzien van de originele. veerelementen. In het geval dat dit achter stereo-schokdempers zijn, dan kun je vaak goede en relatief goedkope vervangers vinden bij bijvoorbeeld IKON of YSS. Wil je ook de voorvork een opfriskuurtje geven, dan valt er veel winst te boeken met progressief  gewikkelde vorkveren en verse vorkolie. Dat zorgt in de praktijk voor meer reserves en een duidelijk merkbare verbetering in veergedrag. De hoeveelheid werk die daarbij nodig is, blijft vaak binnen de perken, ook omdat de vork meestal niet per se hoeft te worden gedemonteerd. Bij standaardvoorvorken kunnen de oude veren vaak makkelijk worden verwijderd nadat de olie is afgetapt. Daarna is het een kwestie van doorspoelen, vullen met nieuwe vorkolie, ontluchten en het vulniveau volgens de specificaties aanpassen. Bij vorken zonder aftapplug kan de olie ook worden afgezogen met behulp van een pomp.

Een ander belangrijk aspect van het beladen is de juiste verdeling van de bagage op de motor. Hoe zwaarder een voorwerp is, hoe verder naar beneden het moet liggen of hoe dichter het bij het midden van het voertuig moet liggen. Let er in ieder geval op dat je heel zware spullen niet alleen in de zijkoffers of topkoffer stopt. Daardoor wordt het voorwiel te veel ontlast. Een goede tanktas is wat dat betreft niet alleen heel praktisch, maar het zorg tevens voor meer gelijkmatige gewichtsverdeling. Als je alleen reist, kun je een deel van de zware bagage ook het op de duozadel bevestigen, maar als je met z’n tweeën op pad bent, moet de bagage natuurlijk verder naar achteren worden ondergebracht. Het is daarbij ook nog eens heel belangrijk om rekening te houden met het (vaak verrassend lage) toegestane totaalgewicht van je motorfiets! Omdat vast geïnstalleerde kofferdragers en een bijpassende kofferset, al dan niet met topkoffer, niet alleen zwaar en duur zijn, maar ook het visuele karakter van de motor aanzienlijk veranderen, zijn mobiele systemen vaak het betere alternatief voor motorrijders die slechts af en toe lange tochten op de motor maken.

Eerste keuze is dan vaak de klassieke bagagerol, die je met spanbandjes (bijvoorbeeld van Rokstraps) kunt bevestigen. Een andere optie zijn zadeltassen, die je over her duozadel kunt leggen. Rijd je solo, dan heb je bij die laatste meestal geen bagagerek nodig. Ze veranderen het uiterlijk van de motor nauwelijks en zijn ook relatief goedkoop. Ze zijn er in vele maten en soorten en zijn bij veel leveranciers verkrijgbaar. Let er wel op dat je ze stevig genoeg kunt vastsjorren, zeker als je er lange snelwegetappes mee gaat rijden. Maar het is daarnaast ook prettig dat ze bij het betere stuurwerk netjes op hun plek blijven zitten. Gebruik bij voorkeur dus altijd stevige spanbanden die je voorzichtig aan het frame of aan de bevestigingsbeugels van de duovoetsteunen vastmaakt. Dan wiebelt er niets als ze stevig vastzitten. Daarnaast kan het uiteraard geen kwaad om routinematig de spanning van de spanbanden bij elke stop even te checken.

Ben je een kampeerder, dan is een extra minibagagedrager (maximale belasting vijf kg) een handige optie. Die monteer je in een paar minuten met een paar boutjes en biedt in de regel dankzij de moderne lichtgewicht materialen voldoende ruimte voor een bagagerol met een minitent, slaapzak en slaapmat, mini klaptafeltje of ander klein spul. Veel zadeltassen zijn, zeker als je ze intensief gebruikt, na verloop van tijd vaak niet helemaal meer waterdicht. Daarom is het essentieel om de inhoud extra in te pakken om je spullen droog te houden. Ook handig zijn compressietassen, waarin je je vakantiekleding kunt opbergen om ruimte te besparen. Een grote tanktas, die ook als windbescherming dient, is eigenlijk onmisbaar.

Bij alle mobiele systemen bestaat wel het gevaar dat de lak van de motor beschadigd raakt door de stevige druk van de bagagetassen en spanbanden op de steunvlakken en de daarmee gepaard gaande wrijving tijdens het rijden. Dit kan worden verholpen met speciale lakbeschermingsfolies, die met een beetje handigheid zonder plooien kunnen worden aangebracht. Eenmaal aangebracht beschermen ze de lak perfect, gaan ze ongeveer twee jaar mee en kunnen ze op elk moment eenvoudig weer worden verwijderd. En het klinkt misschien gek, maar ‘oefen’ voor vertrek even met je bepakte motor door hem een paar keer op te bokken er mee te rangeren.

Elektronische extraatjes hebben de laatste jaren aan populariteit gewonnen. Denk daarbij in eerste instantie aan stroom voor een navigatiesysteem of smartphone. Moderne smartphones hebben een enorm hoog stroomverbruik. Het vermogen van oudere USB-stekkers/adapters is vaak niet voldoende om de telefoon op te laden tijdens langere tochten. Een test of een upgrade naar een modernere, krachtigere versie kan daarom nuttig zijn.

Handvatverwarming is een zegen in koude periodes, hoog in de bergen en ook bij langdurige regenval. Het monteren ervan kan echter een tijdrovend klusje zijn en je motor knapt niet van alle aftermarket handvatten op. We hebben goede ervaring met de X-Claws clip-on verwarmde handvatten van Koso (ca. 45 euro) bijzonder handig voor seizoensgebonden of tijdelijk gebruik. Ze bieden een flexibele oplossing voor de winter/vakantie en zijn heel eenvoudig aan te brengen, omdat ze eenvoudig op de bestaande rubberen handvatten worden geklikt. Dankzij de tweedelige kabel kunnen de handgrepen op elk moment gemakkelijk weer worden verwijderd zonder dat de hele bekabeling hoeft te worden gedemonteerd. Met hun twee verwarmingsniveaus bieden ze voldoende warmte en de automatische batterijbeveiligingsfunctie is ook goed doordacht. Als de spanning langer dan vijf seconden onder 11,5 V zakt, worden de handgrepen uitgeschakeld en knippert de schakelaar als waarschuwing. Ook een gashendelhulp (ca. 8 euro), die eenvoudig op de gashendel wordt geschoven, is erg handig op lange snelwegetappes en ontlast de handspieren merkbaar.

In tegenstelling tot de bij veel toermotoren gebruikte onderhoudsvrije cardanaandrijving heeft een conventionele ketting natuurlijk meer onderhoud nodig. Vaak wordt ook vergeten dat bij veel motoren de kettingspanning door de extra belading verandert. Deze moet in ieder geval nog voldoende speling hebben of anders natuurlijk worden aangepast. De moer van de achterste steekas is meestal vastgedraaid met 100–120 newtonmeter. Het losdraaien met het eventueel aanwezige boordgereedschap wordt dan al snel een uitdaging. Dat gaat beter met hoogwaardige dopsleutels of momentsleutel. In de bagage hoort dan natuurlijk ook kettingspray. Afhankelijk van het weer/de toestand van de weg kunnen de intervallen voor het nasmeren kort zijn. Ervaren motorrijders doen dit direct ’s avonds na het parkeren. Dan kan je ’s ochtends direct weer vertrekken en wordt het kettingvet er niet meteen weer afgeslingerd. Wie een ketting heeft, maar geen middenbok onder de motor en niet op stap is met sterke vrienden die de motorfiets via de zijstandaard kunnen kantelen, kan het beste een liftstick aanschaffen, die het smeren van de ketting onderweg aanzienlijk vergemakkelijkt.

De samenstelling van gereedschap en materiaal is individueel en moet worden afgestemd op de sleutelvaardigheden, de reisbestemming en de reisduur. Voor een reis door Afrika neem je logischerwijs meer mee dan voor een weekendtrip. Meestal gaat juist dat onderdeel kapot dat je niet bij je hebt. Onmisbaar op een lange tocht is een gereedschapsset als vervanging/aanvulling op het vaak lang niet altijd complete boordgereedschap. Denk dan aan dopsleutels voor de steekassen (wieldemontage/kettingspanning), een bandenreparatieset/bandenmousse, een reservebougie, een doosje met kleine onderdelen zoals schroeven, moeren, draad, een tube vloeibare afdichting, koudmetaal, een stuk benzineslang, een reparatieset voor kabels, kabelbinders (van metaal/plastic) en de onmisbare rol duct tape. Dat lijkt misschien veel, maar het past vaak allemaal in het onderste vak van een tanktas. Een lekvrije metalen fles met motorolie (0,5 l) is ook erg handig. Als de olievulopening moeilijk bereikbaar is, zijn er praktische opvouwbare vulhulpmiddelen te koop.

Iemand met veel reiservaring weet dat het bij pech onderweg ook vaak neerkomt op kunnen improviseren. Veel problemen hebben te maken met de accu en de elektriciteit, dus een startkabel voor motorfietsen, een accubooster (die indien nodig ook als powerbank voor mobiele telefoons of camera’s kan worden gebruikt) en een spanningsmeter zouden op langere trips ook tot de basisuitrusting moeten horen. Niet alleen, maar vooral tijdens kampeervakanties komt het af en toe voor dat de motor valt of omkiept. De zijstandaard zakt weg op vochtige grond of de motor glijdt onder je weg op natte of losse ondergrond, het is zo gebeurd. Een steunplaatje voor onder de jiffy, liefst van metaal, is dan geen overbodige luxe. Valt je motor toch, dan is plastic schade vaak provisorisch te repareren met duct tape. Met draad, kabelbinders en hout kunnen zelfs een gebroken bagagerek of een rem- of koppelingshendel provisorisch worden gerepareerd. Bij lekkages of het weglekken van vloeistoffen kan afdichtingsmiddel in combinatie met een stuk zilverfolie en duct tape of koudmetaal uitkomst bieden.

Een lekke band is weliswaar vervelend, maar geen ramp. Een reparatiemousse biedt naar onze ervaring zelden  het gewenste resultaat, een reparatieset voor tubeless banden is dan veel praktischer en beter. Kies je toch voor de mousse dan moet je er rekening mee houden dat je velg nadien ook een keer moet laten reinigen. Wie zo’n bandenreparatie al eens thuis op een oude band/velg heeft geoefend, is in geval van nood goed voorbereid.

Hetzelfde geldt voor het demonteren van de tank, het zadel en de zijpanelen, wat vaak nodig is om überhaupt bij defecte onderdelen te kunnen komen. Moderne motoren met injectie hebben geen benzinekraan meer, dus prijs jezelf gelukkig als je een geschikte klemtang voor de brandstofleiding bij je hebt.

Heb je een motorfiets met een stevig brandstofverbruik of een te kleine tank, dan kun je in

noodgevallen uit de voeten met een compact hevelpompje of een kleine jerrycan. Met zo’n pompje kun je in geval van nood prima benzine uit de tank van een medereiziger overhevelen. Vergeet ook een veiligheidsvest en een verbanddoos (afhankelijk van het land en de voorschriften) niet.

Ben je beginner, besef dan steeds dat na de gereden toer de volgende alweer voor de deur staat. Probeer in de tussentijd de opgedane ervaringen te verwerken en er waar nodig op te acteren.

Pijnlijke lichaam sdelen (waarvan je pas na een lange non-stoprit weet dat ze bestaan) zijn bijvoorbeeld vaak aanwijzingen voor een ongunstige ergonomie. Het aanpassen van de zitpositie is vrij eenvoudig te realiseren. Een beter passend stuur, verstelbare voetsteunen of een op maat gemaakte zadel voor een perfecte zithoogte en zitcomfort hoeven helemaal niet zo duur te zijn. Sponzig aanvoelden remmen? Dat kan worden aangepakt met stalen flexibele leidingen en een radiale rempomp. Ook aan het chassis kan vaak nog het een en ander worden verbeterd, zodat je ook na het seizoen nog leuke klussen op de planning kunt hebben staan.