Toeren 65 jaar na D-Day
De belangrijkste dag van de Tweede Wereldoorlog is zonder twijfel 6 juni 1944, toen de geallieerde troepen in Normandië voet aan Europese vaste wal zetten om ons continent te bevrijden van de Nazi’s. Op een Triumph en een Harley-Davidson gingen we 65 jaar na dato op zoek naar de sporen van die landing, om vervolgens het traject van de bevrijders vanuit Normandië naar Nederland terug te rijden.Duizenden boeken en films zijn er gemaakt over een van de meest ingrijpende gebeurtenissen van de laatste honderd jaar. Vaak geromantiseerd met betrouwbare winnaars en schurkachtige verliezers in de hoofdrol. Generaals rolden over elkaar heen en politici en staatshoofden deden ons geloven dat het dankzij hen allemaal uiteindelijk goed is gekomen. Ondertussen vocht de gewone man zich vaak letterlijk dood en liet daarmee een spoor van emotionele verwoesting achter in de harten van de thuisblijvers. We maken met het oog op het 65-jarig-jubileum van D-day een rit die al duizend maal gereden is, en die waarschijnlijk ook weer duizend keer gereden gaat worden: een toer op zoek naar de sporen van de bevrijding, door dorpen en steden die tijdens de landing zelf en de dagen erna in meer of mindere mate een belangrijke rol in dit tranendrama hebben gespeeld.“Zonnig en warm”, kraait de weerdame op televisie van plezier als ze de voorspelling met beelden kracht bij zet. We wrijven in onze handen, een week geleden meldde reismaat Tom (onze generaal) nog dat als het zo koud zou blijven, hij zeker niet zou gaan. Gelukkig lijken de weergoden het beste met ons voor te hebben, maar uit voorzorg nemen we toch maar de regenkleding op onze bevrijdingsmachines: een Triumph Scrambler 900 en Harley-Davidson XR1200. En dat blijkt een goede ingeving, want we hebben die regenpakken al snel nodig. We rijden in Noord-Frankrijk, op weg naar St. Mère Eglise in Normandië, en blijkbaar reikt het warme weer van de voorspelling niet tot hier. Wind en kou teisteren het lichaam en enige beschutting in de vorm van wat kuipwerk kennen onze ‘geallieerde strijdrossen’ immers niet. Helemaal niet erg, het draagt bij aan een extra stukje beleving. En, veel belangrijker, wij treden in de voersporen van de helden die 65 jaar geleden hun leven in de strijd gooiden ten behoeve van de vrijheid en die deden dat ook niet vanachter een elektrisch in hoogte verstelbaar kuipruitje… We rijden tot aan Caen over de snelweg en ik blijf de met voeten zwaaiende Franse motorrijders grappig vinden. In Caen wurmen we ons door een onduidelijke file richting Cherbourg. De bruggen over de rivieren zijn soms fenomenaal en vooral die over de Seine lijken zo de hemel in te gaan, zo hoog zijn ze. Natuurlijk is dit niet voor de vorm gedaan, alhoewel dat ook wel weer bij de Fransen zou passen. Maar er ligt een meer praktische reden aan ten grondslag: zo kunnen de grote schepen die hun goederen wat dieper het land in moeten brengen er namelijk onder door varen. Van het tolsysteem bij de bruggen snappen we even niets, want de ene brug is gratis en voor de andere moet je 50 cent aftikken. En dat betalen is vooral voor motorrijders een behoorlijk tijdrovende opgave: stoppen, motor afzetten, handschoenen uittrekken, portemonnee zoeken, uiteraard geen kleingeld maar enkel papiergeld waarvan het tien euro biljet het kleinste is dat je bij je hebt, en ondertussen maakt de ongeduldig wapperende hand van de caissière onder je neus je duidelijk toch vooral op te schieten. De rij achter je wordt natuurlijk alleen maar langer en de vraag lijkt gerechtvaardigd of deze procedure wel geld oplevert of juist kost.Jammer ook, dat we niet mogen stoppen op de brug voor een foto. Maar we klagen niet, want de bruggen vormen een belangrijk onderdeel van de geallieerde opmars, waarbij de Duitsers er alles aan was gelegen om ze te vernietigen en de geallieerden juist alles op alles zette om ze heel in handen te krijgen!Het weer is somber als we St. Mère Eglise inrijden. Het kleine slaperige stadje speelde een rol van betekenis tijdens D-Day, maar werd pas echt fameus door de film “The Longest Day”. In de vroege ochtend van 6 juni 1944 landt hier de 82e Airborne Divisie en is het vooral parachutist John Steele, die een van de meest bizarre avonturen uit zijn leven beleeft. Hangend aan zijn parachute ziet de onfortuinlijke Brit het dorp en plein snel dichterbij komen en beseft dat de landing niet zacht zal zijn. De Duitse troepen vuren onophoudelijk op de parachutisten en veel van hen komen al om voordat ze ook nog maar een voet op de Franse bodem hebben kunnen zetten. John komt niet eens zover, hij blijft met z’n parachute aan de kerktoren hangen en door zich dood te houden overleeft hij het wonderwel, al wordt hij doof van de keihard luidende kerkklokken pal naast z’n oren. Als toeristische attractie hangt er nu nog steeds een levensgrote soldatenpop aan een parachute aan de kerktoren van St. Mère Eglise. We nemen de intrek in een gezellig pension en eigenaresse Madame Berot vertelt ons in een mengelmoes van Frans en Engels over de dag die de toekomst van Europa zou veranderen. Ze is oud genoeg om het als jonge vrouw te hebben meegemaakt. Op de binnenplaats toont ze ons zelfs een stukje parachute, achtergelaten door een soldaat. “Toen was er hier een kleine waterput”, herinnert ze zich. “Vanuit het niets kwam er een soldaat uit de lucht vallen, hopla, zo de waterput in. Gelukkig heeft ‘ie het overleefd.”Deed het gure weer van de eerste dag nog denken aan de herfst, de volgende dag lijkt de winter in Normandië wel te zijn teruggekeerd. En dat terwijl in Nederland volop de zon schijnt, wat een verschrikkelijk contrast met de mistige kou en miezerige regen hier.Maar goed, het komt zoals het komt en we laten ons er niet door weerhouden er een mooie dag van te maken. We willen naar de stranden met illustere namen als Omaha en Utah Beach. Namen die verre van Frans klinken en vóór de invasie inderdaad ook nog niet bestonden. De strategische namen waarmee de geallieerde strijdkrachten ze aanduidden zijn echter door de gebeurtenissen op die 6e juni onlosmakelijk met de betreffende stranden verbonden. Het gebulder van de Harley XR1200 past mooi in de omgeving en sfeer van het moment. Duizendmaal versterkt heeft het misschien wel wat weg van het lawaai van de enorme troepenmacht die in 1944 hier aan de horizon verscheen. Even buiten Grandcamp Maisy treffen we een groep Amerikaanse soldaten, die ogenschijnlijk het dorp in marcheren. Hebben de klanken van de V-twin mijn fantasie op hol doen slaan? We keren terug om er het fijne van te weten te komen en maken kennis met een groepje Fransen, die verkleed als Amerikaanse soldaten met hun legertrucks op pad gaan om de gebeurtenis van 65 jaar geleden na te spelen. En in ere te houden natuurlijk. Trots poseren ze voor onze camera’s en voor de gelegenheid spreken ze Engels met een vet Frans accent. “We are twaining for ze celebwazions zis June”, horen we. Ze zullen kamp maken op Omaha Beach en hun rol in de herdenking van de bevrijding van Vierville spelen. Tja, soldaatje spelen is altijd leuk, vooral als je weet dat je ‘s avonds veilig bij moeders een bordje bouillabaisse naar binnen kan werken. Bevrijden als hobby…Overal kom je de sporen tegen van de invasie en er is volgens mij geen streek ter wereld waar zoveel (1200) musea opeen gepakt zitten als hier. Vaak staan ze vol met restanten van voertuigen of vliegtuigen en zijn de vitrines gevuld met spullen die bij opgravingen aan het licht kwamen. Allemaal beloven ze een uniek beeld te geven van wat er werkelijk gebeurde. Voor de vele soldaten, die onder andere op de immens grote en emotioneel beklemmende begraafplaats van Collevile liggen, was de werkelijkheid echter even gruwelijk als definitief. Starend naar een van de graven vraag ik mij welk wreed lot deze jonge helden het recht ontnam op een eigen toekomst. Ze stierven voor onze vrijheid in vreemd land ver van huis. Een wetenschap die je triest stemt en zelfs 65 jaar aan helende wonden verandert daar weinig aan. Oorlog is waanzin, maar in deze omgeving wel iets dat nog altijd het leven van alledag bepaald. Iets verderop rijden we door de stad Bayeux, dat twee wapenfeiten op haar naam heeft staan die het vermelden waard zijn. In het Centre Guillaume Le Conquerant (Centrum Willem de Veroveraar) hangt het 70 meter lange en 50 centimeter brede tapijt waarop de Slag bij Hastings is afgebeeld. Het doek werd tussen 1070 en 1080 door nonnen gemaakt en is van onschatbare waarde. Tijdens de bezetting heeft het ‘ondergedoken’ gezeten, al kom ik er niet achter waar precies.Bayeux is daarnaast de eerste stad die op 18 juni 1944 bevrijd werd door de geallieerden. Het lijkt nauwelijks geleden te hebben onder de oorlogsjaren. De smalle straten en middeleeuwse huizen wijzen op een zorgeloos verleden. Dat klopt ook redelijk, want de Engelse troepen namen de stad ongeschonden in en dat voel je.We rijden nog even terug naar de kust om de enorme betonnen constructies te aanschouwen, die aaneengeschakeld in een lange rij de indruk geven van een kunstmatige haven. Als zielloze vormen ondergaan ze nu de slachting van de tand des tijds en de zee. Bij Arromanches Les Bains kunnen we de verleiding niet weerstaan om toch even het strand op te rijden. Een stukje herbeleven van de invasie, niet met boten, tanks en vrachtwagens, maar op een Harley en een Triumph. Zodra de kust veilig is trekken we verder het land in.Via Caen, de hoofdstad van Normandië, rijden we richting de beroemde Pegasus brug over het kanaal bij de rivier de Orne bij Bénouville. De originele brug is afgebroken en staat een paar honderd meter van het nauwkeurig gekopieerde nieuwbouw exemplaar tentoongesteld. In de vroege morgen van 6 juni ’44 werd de brug veroverd door parachutisten die met zweefvliegtuigen geruisloos ingevlogen werden. Het Café Condrée, dat er ook nu nog staat, was het eerst bevrijde huis in Frankrijk en de dochter van oorspronkelijke uitbater heeft er een museum annex café-restaurant van gemaakt. Het is binnen echter verboden te fotograferen en drie uitsmijters kosten een stevige 48 euro, dat dan weer wel natuurlijk… De dame lijkt in de 65 jaar na dato dankzij haarspray en make-up niet of nauwelijks veranderd te zijn en knikt goedkeurend naar onze motoren. “C’est bon, le Harley”, zegt ze, waarna we de nieuwe Pegasus-brug overrijden.We volgen een tijd het kanaal richting Caen, om daarna via allerlei piepkleine wegen richting Falaise te rijden. Het is een mooie rit, maar tijdens operatie Goodwood, de naam van de bevrijdingsactie volgend op D-Day, waren de vele ondoordringbare heggen (bocage genoemd) in het gebied een regelrechte ramp. Doordat de vijand achter elke heg in een hinderlaag kon liggen, was het manoeuvreren door dit gebied uiterst gevaarlijk. Dat was een andere tijd, nu lijken de dorpjes allemaal te slapen. Mensen zijn er niet en zelfs de venijnige aanvallen van boerderijhonden lijken bij wet verboden te zijn. Of zijn ze na het geweld van 1944 te bang om richting Amerikaans en Brits ijzer te grommen? Het kan natuurlijk ook respect zijn, want even later springt plotseling een klein hondje de weg op die een schijnaanval doet naar een voor ons rijdende Kawasaki. Tja, Japanners doen het natuurlijk niet al te goed hier en het is maar goed dat we dat andere merk met een witblauw logo niet bij ons hebben…De streek heeft iets beklemmends, al was het alleen maar door de gedachte dat hier maar liefst vierhonderd Britse tanks verloren gingen tijdens de uitbraak van de geallieerden. Onze uitbraak gaat in vrede over de weg via Trun naar Gace en Rugles, om in Breteuil sur Iton een prettig onderkomen voor de nacht te vinden. We dompelen ons onder in ‘La Vie de Samedi Nuit’ (oftewel: Saturday night Life). Althans dat was de planning, alleen is het dorp zo stil als maar kan. De jeugd trekt weg van het Normandische platteland en de vacante plekken worden door rentenierende buitenlanders ingenomen, en die zetten niet bepaald de bloemetjes buiten. We slapen dus rustig en gaan na het ontbijt op weg naar Vernon, waar we het spoor van de bevrijding weer oppakken. Hoe zouden de geallieerde soldaten hun nachten doorgebracht hebben? We kennen de beelden uit de films, maar vertellen die wel het ware verhaal?We steken de Seine over, middelpunt van talloze liefdesliedjes en favoriet van veel zwervers die op haar oevers (met name onder de bruggen) overnachten. Maar ook een regelrecht feest voor de sportief ingestelde motorrijder, want wat een bochtenfestijn is het hier. Vlakbij ligt het kasteel La Roche-Guyon, een van de hoofdkwartieren van de Duitsers waar 65 jaar geleden maarschalk Rommel nog even aan het hoofd heeft gestaan. Rommel zelf zal weinig genoten hebben van de prachtige weg, tijdens de invasie pleegde Von Stauffenberg duizenden kilometer oostwaarts een aanslag op het leven van Adolf Hitler, maar die mislukte en Rommel werd als sympathisant voor de keus gesteld: of gefusilleerd worden of zelfmoord plegen. Hij koos voor het laatste.Wij stoppen even bij een boulangerie waarvan de eigenaren Anette en Henri een tafel en een paar stoelen buitenzetten, zodat we kunnen genieten van de zon, want die is ondertussen volop gaan schijnen. De koffie smaakt goed en de gebakjes zijn, noem het maar, interessant. Zittend op het terrasje worden we getrakteerd op een Frankrijk cliché van de bovenste plank: vanuit de bakkerij komt een Fransoos naar buiten met twee stokbroden onder de arm, alleen de alpinopet ontbreekt nog.We besluiten om onder Parijs door te rijden. De stad trekt als een magneet, want Parijs, ja Parijs is Parijs. Niet dat we haast hebben, maar wegopbrekingen dwingen ons toch om een omtrekkende beweging te maken. We glijden over de wegen door een landschap dat zich opmaakt voor een nieuw jaar met nieuwe gewassen en nieuwe verse bladeren aan de bomen en struiken. We willen toosten op de lente zo vers en fris is alles. Dat zou heel makkelijk kunnen met de champagne die in de streek net ten oosten van hier royaal gemaakt en gedronken wordt. We volgen een deel van de Champagneroute en dromen van rijkelijk gevulde buffetten, helaas moeten we na een tijdje afscheid nemen van de prachtige streek. De geallieerden gingen vanaf hier destijds richting Duitsland, meer nog richting Bastogne, iets dat wij dus ook zullen doen.Na de vlotte doorstoot richting Parijs leek de opmars van de geallieerden ietwat te stagneren. De stad Antwerpen moest worden veroverd, aangezien de haven strategisch gezien van immens belang was. In het oosten deden de Russen het op dat moment ook wat rustiger aan. Hitler maakte van deze pauze gebruik en bedacht een tegenaanval: hij formeerde een enorme troepenmacht voor een nieuwe en laatste fase in zijn Blitzkrieg-strategie. Op een aantal fronten zou er worden aangevallen met als hoofddoel de herovering van Antwerpen. De actie kreeg de codenaam ‘Wacht am Rhein’. De Duitse legerleiding hadden grote bedenkingen over Hitlers plan, maar kon slechts minimale veranderingen doorvoeren. Onder meer een verschuiving van de geplande datum van 25 november naar 16 december. Ook de codenaam werd veranderd in ‘Herbstnebel’, alhoewel deze aanval later de geschiedenis in zal gaan als de Battle of the Bulge. Vooral Bastogne staat bij velen synoniem voor de strijd in de Ardennen. Op het plein van het stadje drinken we koffie en genieten van een prachtige lenteochtend met veel zon. Iets verderop staat een Amerikaanse Sherman tank. Die was destijds geen partij voor de Duitse Tiger-tanks, maar werd net zoals de Russische T34 wel in enorme hoeveelheden geproduceerd. Kwantiteit boven kwaliteit dus. En dan is er nog de opmerkelijke opmars van Kampfgruppe Peiper. Deze ging vooral over kleine en bochtige stuurweggetjes. We laten onze banden de vloeiende lijnen van het asfalt volgen. Wat een zegen dat we niet achter elke boom een sluipschutter hoeven te verwachten, zoals destijds hier in de Ardennen. Op onze weg ligt Trois Ponts, dat ook nu behoorlijk in puin ligt. Al komt dat nu door de vele wegwerkzaamheden. We beginnen waar Peiper eindigde: bij een Duitse Königstiger Tank in het dorpje La Gleize. De oppermachtige tank ziet er vooral groot uit in dit liefelijke landschap en naarmate we verder rijden proberen we een voorstelling te maken van hoe het er hier ten tijde van de aanval uit moet hebben gezien. De Kampfgruppe was beslist geen klein clubje, maar bestond uit ongeveer 5.000 man met bijna 250 pantservoertuigen en ruim 60 stuks geschut. En dat allemaal over deze smalle wegen. De tegenstand die de groep ondervond was in eerste instantie gering en gevangenen werden snel gemaakt. En afgemaakt, zoals de ruim 80 Amerikanen die bij Baugnez werden doodgeschoten. Er staat nu een nieuw museum waar de moordpartij uitvoerig beschreven wordt. Deprimerend, daarom rijden we snel verder door slaperige dorpjes en passeren regelmatig gedenkstenen, waarbij onze gedachten terugglijden naar die decemberdagen in 1944. Onze volgende halte is Losheim, het punt waar Peiper startte. Vanaf hier rijden verder naar de toeristische trekpleister Monschau. Daarna gaat het verder richting Aken, want daar liggen in een bosrijk gebied verscholen nog een aantal in allerijl gegraven loopgraven. Het kost wat moeite ze te vinden, maar uiteindelijk kijken we toch staande in dit modderige gangenstelsel uit over drassige weilanden en bossen. Je zal er maar hebben gestaan destijds met enkel een geweer om jezelf te verdedigen, terwijl de tankdivisies in volle vaart op je af kwamen denderen. We stappen nog eenmaal af bij de beruchte drakentanden, de betonnen tankversperringen en zetten daarna koers richting Eindhoven. Hier pikken we, alhoewel de volgorde niet klopt, de route op die de geallieerden namen tijdens operatie ‘Market Garden’. Doel was het veilig stellen van de aanvoerwegen en bruggen bij Arnhem. Via Best gaat het naar Schijndel en Grave om uiteindelijk op de John Frost Brug in Arnhem uit te komen. Deze brug is vernoemd naar de Britse luitenant kolonel die er op 17 september 1944 als enige in slaagde hier een bruggenhoofd te vestigen. De ingezette aanval met ruim 5.000 manschappen kwam hier bloedig ten einde en het Nederland boven de rivieren zou door deze nederlaag nog een vreselijke hongerwinter meemaken alvorens het in mei 1945 werd bevrijd. Vanuit Arnhem koersen we heel rustig huiswaarts, diep onder de indruk van alle sporen van de bevrijding, die precies 65 jaar geleden werd ingezet. Het spoor van de bevrijding is niet alleen een fraaie motorrit, het doet je ook beseffen hoe mooi vrede is. Hoe we dat moeten koesteren en welke enorme offers duizenden en duizenden soldaten er voor gebracht hebben. Hoe wrang is het dan dat wij mensen zo slecht omgaan met die vrede…________________________________________[KASTEN INFOKASTEN]INFONormandië is één van de 22 Franse regio’s en bevindt zich ruwweg in het noordwesten van het land langs de kust, ter hoogte van de hoofdstad Parijs. Met 3,3 miljoen inwoners is het een relatief dunbevolkte regio met Caen als hoofdstad van Basse-Normandie (Laag-Normandië) en Rouen van Haute-Normandie (Hoog-Normandië). Het is tevens een echte kaasstreek met als bekendste producten Camembert, Pont l’Évêque en Livarot. Ook niet geheel onbelangrijk: het is een prachtige groene regio met schitterende stuurwegen en dat op slechts een kilometer of zeshonderd van Nederland.D-DAY HERDENKINGENTijdens de herdenking van de 65-ste verjaardag van D-Day worden er langs de gehele kust van Normandië, in het bijzonder op en langs de stranden waar de geallieerden landden, zogenaamde ‘reenactments’ gehouden. Groepen mensen, die in traditionele outfits en met authentiek lijkende attributen spelen na wat er tijdens D-Day daadwerkelijk gebeurde, om de heldendaden te herdenken en de herinnering levend te houden.De voorstellingen duren vijf dagen (van 4 tot en met 8 juni) inclusief het opzetten en afbreken van de diverse kampementen. LITERATUURWil je je graag inlezen over de Tweede Wereldoorlog in het algemeen of specifieke militaire campagnes in het bijzonder, weet dan dat er boeken zijn in overvloed. Wij hebben de onderstaande werken geraadpleegd:- D-Day en de weg naar Arnhem, auteur Donald Burgett, ISBN-nummer: 978 902 254 2415, prijs € 15,95- Langs de velden van eer, Laura Vos (co-auteur Richard Holmes), ISBN-nummer: 978 905 826 4213, prijs € 13,50- Battle of Normandy (Engelstalig), Gallimard Guides, ISBN-nummer: 274 240 2438, prijs € 16,95- De slag om de Ardennnen, auteur Emile Engels, ISBN-nummer: 978 902 095 7297, prijs € 29,95De tocht van Kampfgruppe Peiper wordt uitvoerig en zeer gedetailleerd beschreven in: Een tocht langs het slagveld, auteur William C. Cavannagh, ISBN-nummer: 978 905 868 1256, prijs € 25,00Een mooie landkaart om te gebruiken bij het narijden van de route is ‘France 1939/1945’ van het Institut Geographique National. Verkrijgbaar via www.ign.fr voor een prijs van € 6,40 (exclusief verzendkosten).Reisduur: 3 tot 4 dagenGereden kilometers: +/- 1.500 km________________________________________[[streamers]]UIT VOORZORG NEMEN WE TOCH MAAR DE REGENKLEDING OP ONZE BEVRIJDINGSMACHINES: EEN TRIUMPH SCRAMBLER 900 EN HARLEY-DAVIDSON XR1200.ALS TOERISTISCHE ATTRACTIE HANGT ER NOG STEEDS EEN LEVENSGROTE SOLDATENPOP AAN DE KERKTOREN VAN ST. MÈRE EGLISE. OVERAL KOM JE DE SPOREN TEGEN VAN DE INVASIE EN ER IS GEEN STREEK TER WERELD WAAR ZOVEEL MUSEA TE VINDEN ZIJN.CAFÉ CONDRÉE WAS HET EERSTE BEVRIJDE HUIS IN FRANKRIJK EN IS NU EEN MUSEUM ANNEX CAFÉ-RESTAURANT.DE OPMARS VAN KAMPFGRUPPE PEIPER GING VOORAL OVER KLEINE EN BOCHTIGE STUURWEGGETJES, MAAR WAT EEN ZEGEN DAT ER NU GEEN SLUIPSCHUTTERS MEER ZIJN, ZOALS DESTIJDS. [UNTERSCHRIFTE]1- Op weg naar Arnhem.2- Tiger tank van de Duitsers.3- Opmerkelijk museum, met december in het Duits gespeld.4- Soldaatje spelen blijft leuk, vooral in vredestijd.5- Soldaatje spelen blijft leuk, vooral in vredestijd.6- Omaha Beach, met de V van vredesmotoren.7- De Amerikaanse begraafplaats bij Colleville sur Mer.8- Rommels tijdelijke hoofdkwartier La Roche Guyon.9- Rob en generaal Tom in Bastogne10- Trois Ponts had veel te leiden onder de zware gevechten.11- Het vredige Ardennen landschap.12- De John Frost brug bij Arnhem was er eentje te ver.13- De John Frost brug bij Arnhem was er eentje te ver.14- De slag om Arnhem herdacht.15- Je zou ook het Airbornepad Market Garden kunnen rijden.16- St. Mère Eglise, het eerst bevrijde dorp in Frankrijk.17- Ontmoeting met het verleden.18- Beeld dat aan toen doet denken.19- Beeld dat aan toen doet denken.20- Beeld dat aan toen doet denken.21- Stille getuigen in het platteland.22- Omaha Beach ligt er verlaten bij, maar je weet nooit wat er in juni van achter de horizon vandaan kan komen.23- Motoren speelden een belangrijke rol tijdens de bevrijding.24- Het geluid van de twins, maar dan duizend maal versterkt, zo moet het geklonken hebben op 6 juni 1944.25- We kunnen het niet laten het strand op te rijden en de invasie op de motor nog eens na te doen.26- Stelling nemen achter de Triumph.27- De Pegasus brug over het kanaal bij de Orne is nieuw gebouwd.28- Het Café Condrée was het eerst bevrijdde huis in Frankrijk en is nooit meer van die bevrijding bevrijd.29- De Franse identiteit, alleen een alpinopet ontbreekt.30- Bakker Henri bakt ze bruin, stokbrood dan. 31- De Triumph en Harley houden de wacht nabij het kasteel La Roche-Guyon…32- ..terwijl de Franse en Europese vlag wapperen.33- Gedenkteken van een gevallen 72-jarige Franse luitenant kolonel.34- Met ransel en geweer op weg naar de vrede.35- Zelfs nu kun je nog letterlijk geraakt worden door de Tweede Wereldoorlog.36- Koek en zopie?37- Engelse M10 tank destroyer.38- Gedenktekens in overvloed.39- We gaan richting Arnhem.40- Even stil staan bij het voormalige hoofdkwartier van de geallieerden.41- Hier zijn de 80 geallieerden door de Kampsgruppe Peiper vermoord (kruising van de N68 en de N632 bij Malmedy).42- De weg naar de vrede heet nu de Vredesweg.43- In het Münsterwald vinden we na een kleine zoektocht nog een loopgraaf.44- Anti-tank barrière (drakentanden) als stille getuigen.45- Losheim, de startplaats van Kampfgruppe Peipers laatste aanval.46- Losheim, de startplaats van Kampfgruppe Peipers laatste aanval.
