Sleuteltip: linksystemen
Vrijwel alle motoren met een monoschokbreker zijn ook uitgerust met een linksysteem om de achtervering aan te sturen en een progressief karakter te geven. Dat linksysteem – ook wel: hevelsysteem – wordt vaak vergeten, maar is o zo belangrijk voor een goed functionerende vering.Bij werkzaamheden aan de achtervering loop je meteen al tegen een klein probleem aan: hoe ontlast je – zonder middenbok – de swingarm? De professionele sleutelaar kiest daarvoor vaak een paddockstand, die de motor aan het frame optilt. Andere mogelijk is om de machine hem met een stevige sjorband aan het plafond van de werkplaats te hangen. Heb je echter niet de beschikking over deze hulpmiddelen, dan is er ook een meer eenvoudige oplossing: kantel de motor over de jiffy en plaats een solide krat, hefbok of krik onder het frame, blok of de voetsteun rechts. Blokkeer voor de zekerheid de voorrem met een dik elastiek, zodat de motor niet naar voren kan rollen.De eerste test: probeer het ontlaste achterwiel op te tillen. Daarbij mag er geen of slechts minimale speling voelbaar zijn. Laat de swingarm zich met een luide ‘klak’ met meer dan twee millimeter zonder weerstand naar boven en beneden bewegen, dan is het zaak met om van elk scharnierpunt (dus elk draaipunt van het linksysteem en de montagepunten van de schokbreker zelf) te controleren op hoogtespeling. Bedenk dat al een halve millimeter speling in één van de naaldlagers van het linksysteem of de schokbreker zelf tot gevolg heeft dat het achterwiel – door de lange swingarm – soms bijna centimeters vrij op en neer kan bewegen! In zo’n gevaal heeft ‘een klikje meer of minder’ van de demping dus weinig zin…De speling in het linksysteem of de achterschokbreker kan een oncontroleerbaar springen van het achterwiel tot gevolg hebben wanneer je over stevige hobbels rijdt. Sportieve motoren krijgen bovendien sterk de neiging tot chattering, dat zijn lastige bewegingen in het frame, die zich uiten bij het insturen en onder een hellingshoek. Chattering wordt doorgaans versterkt als er circuitbanden op ene motor worden gelegd.Na de eerste controle kunnen alle bouten en moeren van zowel schokbreker als hevelsysteem worden losgedraaid en verwijderd. Zitten de bouten vast in de bussen, tik ze er dan voorzichtig uit met een aluminium drevel (A). Gebruik geen stalen drevel, daarmee zou je de schroefdraad van de bout kunnen beschadigen.Afhankelijk van de positie van de schokbreker en de bouw van de motor kan deze naar boven of juist naar onderen toe verwijderd worden. Soms is het echter noodzakelijk om eerst het complete hevelsysteem of zelfs het achterframe te demonteren, voor je de achterschokbreker tussen de swingarm door kunt weghalen.Maak voor het demonteren van het linksysteem eerst even een schets met de positie van de verschillende componenten en de daarbij behorende bouten, die je vervolgens merkt met een stift. Let er bij schokbrekers met een hydraulische veervoorspanning op dat je de stelknop met oliereservoir eerst van het frame lost, voordat je de leiding beschadigd of knikt.Als de schokbreker en het linksysteem zijn gedemonteerd, beginnen we met het voorzichtig reinigen van alle onderdelen. Door de open en bloot positie van het hevelsysteem is deze vaak extreem smerig en zit er veel roestvorming op. Voor het verwijderen van hardnekkige vuil biedt een messing staalborstel (dus een borstel met zachte metalen haren), een spuitbus contactcleaner, een compressor en veel poetsdoeken uitkomst (B).Als je met het linksysteem aan de gang gaat is het zaak om de bussen in de lagers te laten zitten, omdat er anders vuil in het naaldlager komt.Pas na reiniging de lagerbussen er voorzichtig uitduwen, goed schoonvegen en met een verse laag vet insmeren (C). Dan kunnen de bussen weer voorzichtig op hun plaats geduwd worden. Dit is een precies klusje: pas op dat er geen losse naalden uit het naaldlager vallen. Met een likje vet kun je eventuele losse naalden mooi op hun plaats vastplakken, voor je de lagerbus er weer induwt.Als de lagers van één of meerdere draaipunten slecht zijn (dus speling of stroef draaien door roest en vuil) moeten de naaldlagers vervangen worden. Dit vraagt wat technische know-how en een kleine pers om de oude lagers eruit te persen en de nieuwe er weer in. Kortom werk voor specialisten, wat je wellicht beter aan de dealer of veringspecialist kunt overlaten.Na de service van het hevelsysteem komt de schokbreker aan de beurt. Om diens werking goed te kunnen controleren moet je eerst de spiraalveer demonteren. Soms kan de veervoorspanning zo ver worden terug geschroefd (D), dat de veerschotel niet meer onder spanning staat (E) en je deze heel makkelijk kunt demonteren, waarna de veer van de schokbreker gehaald kan worden. Meestal is voor het demonteren van de spiraalveer echter ook een veerspanner of kleine pers noodzakelijk en dat is dus eigenlijk ook specialistenwerk. Wees voorzichtig met het opspannen van de veer met een paar grote schroevendraaiers; je zult niet de eerste zijn die zichzelf op die manier lelijk in de hand steekt of klemt! De enorme spanning van de veer maakt van een schroevendraaier namelijk zomaar een levensgevaarlijk en ongeleid projectiel. Noteer voor het verwijderen van de veer trouwens eerst de lengte van de opgespannen veer (dus de veervoorspanning), anders moet je dit achteraf weer helemaal nieuw uitvogelen.Als de veer van de schokbreker is, kun je de zuigerstang van de schokdemper inspecteren. Zit die vol beschadigingen en olieresten (F), dan is de afdichtring versleten, wat een reparatie of een andere schokbreker noodzakelijk maakt.Duw ter controle de zuigerstang tegen de druk van de luchtkamer in (G). Daarbij moet de hydraulische weerstand tot aan het keerpunt helemaal gelijkmatig aanvoelen. Het mag in geen geval gepaard gaan met korte rukjes door teveel weerstand. In combinatie met een zuigend geluid van de demping duidt dit op lucht in het systeem, wat ook betekent dat de schokbreker dringend service nodig heeft bij een veringspecialist als Hyperpro, HK Suspension of SO Products. Bij het ‘uitveren’ moet de zuigerstang vervolgens zelfstandig, langzaam en gelijkmatig tot de aanslag weer uitschuiven.Voorgaande procedure kun je eventueel met verschillende standen van de in- en uitgaande dempingschroef herhalen, waarbij je vooraf uiteraard de basisinstelling noteert. Hierbij zul je merken dat de verschillende instellingen van invloed zijn op de in- en uitgaande dempkracht.Als je alles gecontroleerd en ingevet hebt, kunnen schokbreker en linksysteem weer op de motor gemonteerd worden. Vet ook alle bouten in (H), zodat ze niet vastroesten in de lagerbussen en de volgende keer makkelijk zijn los te halen. Nadat de bouten erin zitten de schroefdraad even netjes schoonvegen en niet zelfborgende moeren insmeren met vloeibaar borgmiddel (Locktite).Als je trouwens iets aan de zithoogte van je motor wilt veranderen, is dit het moment. Met langere of kortere trekstangen van het linksysteem kun je de achterkant van de motor centimeters hoger of lager maken. De dealer of veringspecialist kun je hierbij adviseren.Als alle onderdelen weer op hun plaats zitten, haal je de motor weer van de (geïmproviseerde) bok. Trek alle bouten en moeren pas goed aan als het gewicht weer op de wielen rust, zodat alle spelingen uit het veersysteem is. Gebruik bij het volledig vastdraaien een momentsleutel zodat je alles volgens voorschrift kunt vastzetten. Maak nu een korte proefrit en trek daarna alle bouten en moeren nog een keertje na, en dan heb je weer lange tijd geen omkijken naar je veersysteem.________________________________________[UNTERSCHRIFTE]Veel achterveersystemen zijn uitgerust met een linksysteem. Door de hevelwerking van de swingarm krijgen de lagers op sommige punten meer dan een ton aan kracht te verwerken! Daar zijn alleen goed gesmeerde en spelingvrije naaldlagers tegen belast. Een millimeter speling in het hevelsysteem kan leiden tot centimeters hoogtespeling bij het achterwiel.AVastzittende bouten tik je voorzichtig los met een aluminium drevel.BBij het verwijderen van vuil de lagerbussen in het naaldlager laten zitten.CDe gedemonteerde lagerbussen goed schoonmaken en invetten.DSchroefdraad reinigen en daarna de wartels lossen zodat de veerspanning eraf gaat.EDe veerschotel laat zich pas verwijderen als de spanning van de spiraalveer af is. FDuidelijk zichtbare olieresten op de zuigerstang duiden op defecte keerring.GInduwen van de zuigerstang moet met een constante hydraulische weerstand gaan.HVoor het inbouwen alle bouten goed invetten om roestvorming tegen te gaan.
