Chronische arm- en polsklachten

Bouwvakkers en stratenmakers moeten oppassen voor hun rug, mensen achter de computer kunnen last krijgen van RSI. En motorrijders? Ook die hebben zo’n hele typische aandoening: het Compartment Syndroom (CS) of Carpaal Tunnel Syndroom (CTS). Door bovenmatig ontwikkelde onderarm of polsspieren komen de zenuwen in de knel en kun je last krijgen van dove vingers of opgepompte armen bij het motorrijden. Menig GP-coureur is hier inmiddels zelfs al aan geopereerd!Dat veel motorrijders last hebben van hun handen, polsen en onderarmen is geen wonder. Het vooroverleunen eist nu eenmaal zijn tol, zeker op lange stukken. Veel sportrijders, maar ook veel toerrijders hebben na een lange rit best vaak last van dove, koude of tintelende vingers en handen. Vaak sta je daar helemaal niet zo bij stil, maar het is toch een kwaaltje waar je echt aandacht moet schenken, want bij deze symptomen is dan ‘onderhuids’ wel iets aan de hand.Meestal lost een simpele remedie de pijn, gevoelloosheid of tintelingen snel op: motor aan de kant, wat rust nemen en de armen of handjes even laten wapperen. Maar wat nu als het nare gevoel niet verdwijnt, zelfs niet na een goede nachtrust? Dan heb je dus mogelijk last van de chronische aandoening Compartment Syndroom (CS, in de armen) of Carpaal Tunnel Syndroom (CTS, in de polsen), twee aandoeningen die beiden met name onder motorsporters nogal eens voorkomen. Professionele rijders spreken al snel van ‘opgepompte onderarmen’ zoals Barry Veneman het noemt. Zelf heeft de voormalig GP- en WSS-coureur en huidige IDM-rijder voor BMW en geen last van: “Maar het is wel een begrijplijk blessure voor motorcoureurs. De belasting op hoge snelheden is ongelofelijk. In een race wordt hoe langer hoe meer geëist van machine maar ook van je eigen lijf en leden. De spieren in het hele lichaam eisen steeds meer zuurstof en omdat je natuurlijk niet even kunt rusten, bouwt in de onderarmen de druk alleen maar op. De spieren verzuren gedurende een race, met krachtverlies bij het aanremmen en insturen tot gevolg.”Bij opgepompte onderarmen zitten de sterk ontwikkelde spieren als het ware te strak in hun jasje, waardoor de zenuwen en bloedvaten een beetje in de knel komen te zitten. Een rijder die dit tijdens een wedstrijd overkomt, kan eigenlijk weinig anders dan het tempo laten zakken of afstappen, wil hij niet de controle verliezen en – waarschijnlijk – onderuit gaan.Jarno Janssen (tot 2005 GP-coureur en tegenwoordig teammanager van het Stipa-Molenaar GP-team) heeft in zijn racecarrière ook veel last gehad van deze vervelende blessure. “Het heeft zeker te maken met de motorfiets en het koppelen en remmen tijdens een race. In de winter van 2004 stapte ik over van 250 naar een Supersportmachine en toen ging het mis. Ik wilde zelf dolgraag, maar de armpjes deden niet mee. Althans mijn linkerarm want daar had ik het meeste last van. De 600 was veel krachtiger en woog veel meer dan de 250 en dat zoirgde voor veel extra belasting op mijn lichaam. Ook al omdat je elke ronde weer, keer op keer dezelfde bewegingen maakt. Op een gegeven moment ging het gewoon niet meer. Ik moest gewoon stoppen, dat was toen, hoe zuur ook, de enige verstandige optie. Ik kwam ermee in het ziekenhuis terecht en ben nu zes jaar geleden geopereerd en daarna zijn de klachten gelukkig ook niet meer terug gekomen. Maar als teammanager waarschuw ik mijn veelal jonge rijders er altijd voor. Je moet tegenwoordig niet alleen mentaal sterk zijn als motorsporter, maar ook fysiek moet je top zijn.”Janssen ondersteunt zijn relaas met twee hele forse littekens over de onderarmen. Littekens waarmee hij zich schaart onder de groten uit de wegracerij: ook Nicky Hayden, Toni Elias en Aleix Espargaro zijn er inmiddels aan geopereerd. Opmerkelijk genoeg ontkent Valentino Rossi het probleem: hij heeft er absoluut geen last van. Als het dus te maken heeft met de bouw van je lichaam, dan hebben ielige mannetjes minder last, dat mag bij een snelle observatie van Valentino Rossi’s anatomie duidelijk zijn. Bovendien rijdt Rossi blijkbaar meer op souplesse en op gevoel en moet hij het niet hebben van zijn pure lichaamskracht. Hetzelfde geldt voor Max Biaggi, die het probleem ook absoluut niet zegt te kennen. Naast de problemen in de onderarmen (Compartment Syndroom, CS) kunnen de klachten ook iets verderop, in de polsen ontstaan. Dan heet het dus het Carpaal Tunnel Syndroom (CTS) en dat is een soort RSI-achtige aandoening, die wordt veroorzaakt door veelvuldig dezelfde soort beweging te maken, waarbij de pols voortdurend wordt gebogen. Je pols is daarbij bijna letterlijk een soort flessenhals, waarbij een onderhuidse polsband de boel in je pols bijelkaar houdt. Door deze flessenhals lopen alle bloedvaten, zenuwen en pezen heel strak naast elkaar en de klachten ontstaan als je op een sportmachine continu veel gewicht op je gebogen polsen laat rusten of de polsband ontstoken raakt bij repeterend veel gasgeven of koppelen. De hand voelt dan als verstijft, verlamd zelfs, en blijft tintelen. Ook kan de kracht in de hand verdwijnen. Afstappen en wapperen biedt soelaas, weet ik als schrijver dezes uit ervaring. Ik heb namelijk ook last van milde CTS. Dus schudt ik mijn handen na een ritje tot ze er bijna vanaf vallen. Tja, wie een buikschuiver rijdt moet ook op de blaren zitten…Bij mij is in het Amsterdamse Sint Lucas Andreas Ziekenhuis door neuroloog Dr. Weinstein diagnose gesteld: toen ik aan een zenuwgeleidingsonderzoek werd onderworpen dacht ik even aan heuse foltering. De korte stroomstootjes van mijn elleboog naar de toppen van mijn vingers kwamen blijkbaar niet helemaal goed aan en dus werd er CTS geconstateerd. Ik hoefde nog niet geopereerd te worden, maar het motorrijden moest wel even op een lager pitje en met fysiotherapie en oefeningen kon ik het CTS terugdringen.Als de klachten blijvend zijn, kom je met aanhoudend dove, tintelende of koude vingers of handen meestal na een bezoekje aan de huisarts eerst bij een fysiotherapeut terecht. Die zal met name bij CS (problemen in de armen zelf) aanbevelen om het bindweefsel om de spieren eens goed los te masseren. Ook rekken en strekken geeft resultaat en met wat oefeningen die je zelf kunt doen, kun je al een groot deel van de problemen oplossen.Als de problemen echter hardnekkiger zijn, of als je – zoals professionele coureurs – geen tijd hebt om rustig te herstellen, dan brengt een operatie uitkomst. Wat de chirurg dan doet, is simpel uitgelegd volgens Jarno: “Stel de spierbundels in je onderarm een beetje voor als een banaan. De spieren zitten samen met de bloedvaten en zenuwen netjes verpakt in een vlies. Wat de arts dan voor je doet, is de schil, dat vlies dus, verder oprekken en hem in de lengterichting open snijden. Dan krijgen de spieren de ruimte en worden de bloedvaten en zenuwen niet langer afgekneld. Daarmee is dan ook de doorvoer van zuurstof weer gegarandeerd.”In Nederland is de 49-jarige chirurg Dr. Ernest Luiten uit Breda zo’n geroutineerd ‘bananenpeller’. Volgens hem is de aandoening niet zo heel bekend in de medische wereld, maar met zestig ingrepen is Luiten zelf echter een zeer geroutineerde behandelaar van deze typische motorsportaandoening. “Om eerlijk te zijn heb ik hier al flink wat Nederlandse motorsporters voorbij zien komen. Onder wie inderdaad Jarno Janssen, maar ook de jonge Danny de Boer. Sterker nog: op een gegeven moment had ik hier echt drie man uit de top vijf van het ONK Supersport 600 tegelijk in de wachtkamer zitten, een hele aparte ervaring!"Vanuit het Bredase Amphia Ziekenhuis vertelt Luiten wat de sport in hem aantrekt. “Ik ben altijd aangetrokken geweest door de sensatie van snelheid, het geluid en design van snelle auto’s en motoren. Als chirurg ben ik ook al meer dan twaalf jaar lid van de medische staf van de Automobiel Club van Monte Carlo en aanwezig als circuitarts tijdens de Grand Prix Formule-1 van Monaco. Daarnaast ben ik af en toe op het circuit van Assen en woon ik als chirurg ook altijd de 24 uurs race van Le Mans voor auto’s bij, in de begeleiding van onder andere het team van Spyker en Aston Martin.”Luiten heeft zelf geen motorrijbewijs maar is elf jaar geleden begonnen met de operaties aan armen (CS) en polsen (CTS) en nu weten ze hem te vinden. Veel coureurs hebben zelfs zijn mobiele nummer zo dat ze snel uit de brand geholpen worden. “Op zich vallen de operaties wel mee: het klieven van de pezen in de onderarmen duurt inclusief dichtnaaien ongeveer 45 minuten per arm. De hechtingen zijn ongeveer 20 centimeter lang en binnen een week of twee zit je weer op je motor…”[Kader 1]INFOVoor meer informatie over CS en CTS en de behandelmogelijkheden van Dr Ernest Luiten in het Amphia Ziekenhuis in Breda kun je kijken op zijn website www.chirurgenoperatie.nl.[Kader 2] DE POWERBALLVoorkomen blijft beter dan genezen: een handig apparaatje om CS en CTS tegen te gaan is de Powerball, die in 1998 als middel tegen RSI werd geïntroduceerd in Nederland. De Powerball helpt je de spieren en pezen in polsen en onderarmen te trainen. Door de gyroscopische werking van de inwendige bal moet je daadwerkelijk veel spierkracht moet gebruiken om de Powerball steeds sneller rond te laten draaien. Het geldt als een van de weinige middeltjes om je pols te stimuleren. Het is dan misschien niet zo’n ‘chick magnet’ als de 20 centimeter lange littekens op je onderarmen, maar uit ervaring weten we dat de Powerball de zuurstofdoorvoer in je armen en polsen echt verbeterd, waardoor het tintelen en dove gevoel afneemt. Vooral bij beginnende CS en CTS-klachten kan het apparaatje uitkomst bieden en bovendien is het best leuk om met de Powerball in de weer te zijn. De Powerball is verkrijgbaar bij de betere motorzaak, maar je kunt hem ook bestellen via www.powerball-europe.com. Als je dat doet, vermeld dan de actiecode MotoPlus, zodat je bij aankoop van een Powerball (leverbaar vanaf € 18,95) een Powerball-Bag t.w.v. € 4,95 gratis krijgt![BU]1Nicky Hayden werd afgelopen jaar gedurende het seizoen ook geopereerd aan Compartment Syndroom in zijn rechterarm.2Het CT en CTS blijkt een typische motorsportaandoening: vlak voor de GP van Catalunya 2009 ging Toni Elias onder het mes.3Tengere coureurs zoals Valentino Rossi hebben minder last van de spieren in hun onderarmen. Of het moet zijn van het uitdelen van handtekeningen…4Dr. Ernest Luiten is in Nederland een erkende specialist op dit gebied, die al veel motorsporters geholpen heeft.5Luiten: “Op zich vallen de operaties wel mee en ze duren inclusief dichtnaaien ongeveer 45 minuten per arm. Binnen een week of twee zit je weer op je motor…”6Het Carpaal Tunnel Syndroom wordt veroorzaakt doordat de pols een soort flessenhals is, waar pezen, bloedvaten en zenuw