Camerateam NK schaatsmarathon

Voor het eerst in dertien jaar vond er weer een Nederlands Kampioenschap voor marathonrijders op natuurijs plaats. Om die wedstrijd op de Oostvaardersplassen bij Lelystad live op tv te brengen, had NOS Studio Sport alle registers open getrokken en daarbij speelden de camera-zijspannen een hoofdrol.Hoewel de voorbereidingen voor een dergelijk natuurijsevenement altijd erg kort zijn, wordt er niets aan het toeval overgelaten. Al een dag van te voren zijn de motorcamerateams ter plekke voor verkenning en overleg met de ijsmeesters: wat zijn de mogelijkheden en vooral de onmogelijkheden? Zo wordt in overleg de route van de motor gemarkeerd met twijgen in het ijs. En niet met palen, want die zijn te stevig als je ze raakt…De twee rijders Dirk de Velde Harsenhorst en Adrie Sonneveld zijn in het dagelijks leven werkzaam bij de Units Motorondersteuning en Vakinstructie van de dienst verkeerspolitie van het KLPD. Het zijn motorrijders in hart en nieren en Dirk is al vanaf 1985 actief bij de NOS, nadat hij daarvoor de vaste ‘motard’ van wielerfotograaf Cor Vos was. Adrie sloot in de negentiger jaren aan bij de NOS. Dirk: ”In de tachtiger jaren is DutchView ontstaan uit de facilitaire tak van het voormalig NOB. En binnen DutchView is Mobile Broadcast Systems (MBS) de afdeling die gespecialiseerd is in mobiele registratie vanuit helikopters en vanaf motoren. Het bedrijf heeft door de jaren heen een erg goede naam opgebouwd, want ze worden gevraagd door tv-maatschappijen over de hele wereld, van Azië tot Zuid-Amerika. Dan wordt het hele spul inclusief de motoren ingevlogen voor een paar uur tv-opnames. Ik werk inmiddels parttime bij de KLPD en de rest bij DutchView. We werken met een pool van ongeveer tien motorrijders, hoofdzakelijk motoragenten. Het werk beperkt zich natuurlijk ook niet enkel tot schaatswedstrijden, maar we verzorgen reportages van alles wat beweegt, zoals wielerwedstrijden, marathons, triatlons en veldrijden. Maar ook het Pausbezoek aan Oostenrijk, waarbij we de pausmobiel al rijdend in beeld brachten, werd door ons verzorgd.”De gebruikte motoren zijn allemaal van DutchView, die beschikt over drie zijspancombinatie’s, zes K1100’s, drie K100’s en een F650. Inderdaad allemaal BMW’s. Dirk vertelt de reden daarvan: “Dat heeft in eerste instantie met de betrouwbaarheid te maken, maar ook een goede werkplek voor rijder en cameraman is erg belangrijk. De zijspanmotoren zijn R100-boxers uit de beginjaren tachtig. Die zijn eigenlijk multifunctioneel, want we kunnen het zijspan ook loskoppelen en we beschikken over meerdere sets wielen en banden. Maar op het ijs en bij gladde omstandigheden rijden we dus op drie wielen. Bijkomend voordeel is dat de cameraman meer bewegingsvrijheid heeft in het bakje. Nu zitten er wielen in met spikes, maar we hebben ook wielen met noppenbanden voor het terrein. De voorvork is ook niet aangepast voor specifiek zijspangebruik. Echt hard rijden we toch nooit en zoals nu op het ijs heeft dat ook geen zin. Je stuurt dan met het gas en de rem. Wel is het belangrijk dat er een goede stuurdemper gemonteerd is, voor een stabiel rijgedrag. De boxers zijn verder voorzien van een aangepaste cardan met een korte gearing, zodat je er heel goed erg langzaam mee kunt rijden. Er zit ook een extra dynamo op, maar die stamt in feite nog uit de tijd dat de apparatuur nog analoog was en veel stroom vroeg. Nu in het digitale tijdperk is deze extra stroomvoorziening niet noodzakelijk meer. Voor de rest zit er een stevige carterplaat onder. Vandaag, met het rijden van rondjes van dik vier kilometer is dat niet zo nodig, maar we verslaan ook lange wedstrijden op het ijs in Zweden, Finland en op de Weissensee in Oostenrijk. En natuurlijk onze eigen Elfstedentocht. En bij die tochten moeten we met de motor, net als de deelnemers, soms klunen. Dan zit er aan de voorkant ook een stevig ‘kluuntouw’ en doen we een beroep op de toeschouwers om ons bij de kluunplekken op de kant te trekken.”De cameramotoren zijn volgehangen met zendapparatuur en antennes om de camerabeelden direct door te sturen naar een vaste mast of naar een helikopter. Het bereik naar een vaste mast is zo’n vier á vijf kilometer, met een helikopter wordt de actieradius vele malen groter. Verder is er veel communicatieapparatuur aan boord: bestuurder en cameraman staan permanent in verbinding met elkaar, met de regisseur en met de beeldtechnici. De opgenomen tv-beelden komen dus direct via de mast binnen in de regiewagen, waar men de verschillende camerabeelden samenstelt tot één geheel, die door middel van een straalverbinding naar Hilversum worden gezonden om vandaar uit weer live in de huiskamers terecht te komen.Op de vraag wat zijn grootste angst met de motor op het ijs is, hoeft Dirk niet lang na te denken. “Mensen op het ijs die daar niet thuis horen. Soms steken ze nog vlak voor de motor over, met alle gevaar van dien. Wij kunnen immers geen noodstop maken of snel bijsturen, je glijdt gewoon door op het ijs. Je hart slaat over bij dergelijke kamikazeacties. Bij de laatste Elfstedentocht heb ik op die manier iemand voor de motor gehad.”Dan wordt het tijd voor de eerste inzet van de dag. Er hangt een dikke laag mist op het ijs en het is gemeen koud. De niet afgedekte gezichten van motorrijders en cameramensen worden met vaseline ingesmeerd en ze hebben allen meerdere lagen kleding over elkaar aangetrokken. Normaal gesproken is de kou trouwens niet zo’n probleem, omdat zowel de rijder als de cameraman continu bezig zijn en daardoor vaak het zweet op de rug hebben staan. Maar ditmaal is het echt afzien. En dat is goed te zien als de twee zijspannen na twee uur damesmarathonverslag terugkeren. Adrie is helemaal wit en heeft de ijspegels aan zijn wenkbrauwen hangen. Er is slechts een half uurtje om weer op temperatuur te komen en onder het genot van een paar bakken warme koffie wordt het werk kort geëvalueerd. Ondertussen prepareren de technici van Dutchview de zijspannen voor de schaatswedstrijd van de heren, die live wordt uitgezonden. Er komt een duidelijke taakverdeling: motor 1 blijft bij de kopgroep, terwijl motor 2 het peloton voor zijn rekening neemt. De snelheden bedragen rond de 40 km/uur in de koers tot wel 55 km/uur in de eindsprint; de BMW boxers draaien hoofdzakelijk in de tweede en derde versnelling.De cameraman zit niet in het zijspan, maar er boven op, op een speciaal zitje op het kontje. Soms gaat hij staan voor wat overzichtsbeelden of liggen om de camera vlak boven het ijs te houden, wat voor de tv schitterende beelden oplevert. De cameraman is volledig gefocust op de tv-beelden, de twee rijders Dirk en Adrie richten zich helemaal op het rijden en kijken ver vooruit. Door hun ervaring in sportwedstrijden hebben ze een soort ‘Fingerspitzengefuhl’ voor wat er leeft in het peloton en wat de tactiek is. Ze voelen de wedstrijd aan en anticiperen daarop.In de mistige omstandigheden is het een schitterend gezicht als bij elke doorkomst de motoren met de schaatsers opdoemen uit de mist.Dirk de Velde Harsenhorst en Adrie Sonneveld kunnen smakelijk vertellen over hun belevenissen in al die jaren als cameramotorrijder. Ze kunnen er wel een boek over schjrijven en aan dat boek werd halverwege de live-uitzending weer een hoofdstuk toegevoegd, toen Adrie zijn zijspancombinatie met een snelheid van ongeveer 40 km/uur in een dichtgevroren wak reed en door het ijs zakte. De cameraman werd gelanceerd en lag met zijn camera een meter of tien verder languit op het ijs. Adrie daarentegen verdween met het span in het koude water. Gelukkig was het ter plaatse niet al te diep en wist men hem snel weer op het ijs te trekken. Op wat schrammen, een pijnlijke schouder en een nat pak na, hield hij er gelukkig niets aan over. Ondertussen ging de wedstrijd gewoon door, waarbij Dirk wel moest werken voor twee om zowel beelden van de kopgroep als het peloton in de huiskamers te krijgen. TV-insiders viel dat direct op, maar televisiekijkend Nederland merkte er nagenoeg niets van.Na afloop van de wedstrijd had de brandweer de grootste moeite om het span weer op het droge te krijgen en het BMW-zijspan lag twee uur onder water. Eenmaal op het droge bleek de zendapparatuur nog steeds te werken, maar men vreesde toch dat zowel de ouwe trouwe boxer als de apparatuur afgeschreven konden worden. Adrie: “Wij kennen heel wat hoogte- en dieptepunten als bestuurders van cameramotoren. Dit is letterlijk en figuurlijk een topper in de laatste categorie. En ik hoop trouwens dat dit voorval nog heel lang op één blijft staan!”[[streamers]]“Mensen steken soms vlak voor de motor over. Je hart slaat dan over!”““Dit was letterlijk en figuurlijk een dieptepunt als bestuurder van een cameramotor!”[[bildunterschrifte]]Detail-bilderDetail 1De communicatieapparatuur tussen rijder, cameraman, techniek en regisseur zit op de tank.Detail 2De BMW Boxers zijn uitgerust met een extra dynamo. Met de huidige digitale camera’s is dat eigenlijk niet meer nodig.Detail 3De BMW zijn niet echt aangepast voor zijspangebruik en de bak kan er ook zo weer af. Een stuurdemper zorgt voor een stabiel rijgedrag.Detail 4Het span is volgebouwd met apparatuur. Het kussen achterop het zijspan is de zitplaats voor de cameraman.Detail 5Voor de grip op het ijs zijn voor- en achterband voorzien van kleine spikes.Detail 6De apparatuur om de tv-beelden vanaf de motor door te seinen naar de regiewagen wordt in gereedheid gebracht.Gruppe 1‘En lekker gereden vandaag?’Gruppe 2Tussen de bedrijven door even opwarmen en bijpraten met een bak koffie: Dirk de Velde Harsenhorst, de twee cameramensen en Adrie Sonneveld (v.l.n.r.).Gruppe 3Dirk de Velde Harsenhorst (l) en Adrie Sonneveld, twee ervaren camera-motorrijders.Actionbilder[[selber die Beste Wahlen BU folgt]]