MotoPlus 03 - 2022

REPORTAGE MOTOPLUS 79  Even afgezien van datgene wat eigenlijk niemand meer wilde horen maar vanachter ieder mondmasker te horen was – namelijk Covid-19 –, werd de EICMA in Milaan van eind november afgelopen jaar gedomineerd door slechts één onderwerp: de motorbranche heeft te lijden onder een enorm productieprobleem. “We hebben ongekende productieproblemen door een wereldwijd tekort aan chips”, verdui- delijkte Energica-baas Livia Cevolini. “Het is inderdaad een nachtmerrie en het lijkt alleen maar erger te worden.” De situatie is onder andere verergerd door een brand in de fabriek van de voor de auto-industrie belangrijke Japanse chipfabrikant Renesas in maart vorig jaar. Daar komt bij dat China de voor de chip­ productie zo belangrijke grondstof silicium bewust slechts mondjesmaat levert. Heiko Weber van het internationaal actieve auto­ motive-adviesbureau Berylls Strategy Advisors zegt hierover: “Globaal gezien neemt de voer­ tuigindustrie slechts zeven tot acht procent van de wereldwijd geproduceerde chips af”. Met andere woorden: bij chipproducenten hoort deze industrie dus niet bepaald tot de bevoorrechte clientèle. De oorzaak voor het tekort aan elektronica-­ chips moet deels ook in eigen huis worden gezocht. In afwachting van een in elkaar klap- pende vraag aan het begin van de pandemie hebben verschillende voertuigfabrikanten hun bestellingen teruggedraaid. Tegelijkertijd steeg de vraag enorm bij producenten van zaken die bij thuiswerken – dat ging immers iedereen doen – noodzakelijk zijn: laptops, webcams, tablets en smartphones. Met de grootste inves- tering in de bedrijfsgeschiedenis wil Bosch het Chip, chip, hoera! De nieuwe chipfabriek van Bosch in het Duitse Dresden levert aan de afdeling elektrische gereedschappen en de voertuigindustrie. Chips, hoe zit dat eigenlijk? Iedereen heeft de mond vol van chips, of beter gezegd het gebrek eraan. Hoe dat komt laat zich niet eenvoudig verklaren. Maar wat een chip of halfgeleider precies is en waarom die zo belangrijk is voor de motorindustrie doen we hier kort uit de doeken. Chips of halfgeleiders zijn in de regel silicium- of germaniumkristallen, waarvan de geleidende eigenschappen door verschillende omgevings­ omstandigheden, dus invloeden van buitenaf zoals temperatuur, spanning of lichtinval, kunnen veranderen. Die eigenschappen zijn tegenwoordig voor de meest uiteenlopende aanstuur- en regelfuncties te gebruiken. Van halfgeleidend materiaal zijn bijvoorbeeld microscopisch kleine regelbare weerstanden of ‘schakelaars’ te maken. Een enkelvoudig onderdeel met uitsluitend een elektrische regelfunctie wordt transistor genoemd. Als meerdere transistoren met elkaar zijn verbon- den, ontstaat een geïntegreerde schakeling (IC), die al voor eenvoudige logische functiona- liteiten kan worden gebruikt of als versterker dienst kan doen. Als er vervolgens meerdere geïntegreerde schakelingen in een logisch pak- ket worden samengebracht met andere com- ponenten en verder worden verkleind, spreek je over een ‘chip’. Chips worden specifiek voor bepaalde functionaliteiten ontworpen. Daarbij worden ook veel verschillende elektronische componenten gebruikt, die naast diverse aanstuur- en regelfuncties ook complexe berekeningen kunnen uitvoeren. Daarnaast is het mogelijk om sensorgeleiders te gebruiken. Deze ook wel MEMS genaamde systemen zor- gen bij ESP en ABS op een motorfiets voor de ingangswaarden voor de aansturing van dyna- mische rijsystemen. In dit gebruiksgebied van MEMS-chips liggen onder meer de ingangs­ waarden acceleratie en draaibeweging langs de lengteas van het voertuig besloten. Ook zeer complexe en dure chips – processors – worden op basis van hun werking nog steeds halfgelei- ders genoemd. Een MEMS-acceleratiesensor vergeleken met een menselijke haar. tekort aan chips te lijf gaan. Drie jaar na het leggen van de eerste steen werd afgelopen juni in het Duitse Dresden een splinternieuwe chipfabriek in bedrijf gesteld. De fabriek werkt volledig gedigitaliseerd en is de modernste chipfabriek van Europa. Midden 2022 moeten de eerste chips verkocht worden. Maar ondertussen ontbreekt het aan meer dan chips alleen. Ook magnesium, dat nodig is voor de legering van aluminium, en ook alu- minium zelf zijn ondertussen schaars aan het worden. De oorzaak daarvoor moet worden gezocht in het feit dat China de veel energie kostende winning van magnesium flink heeft teruggeschroefd. De Volksrepubliek heeft wereldwijd een aandeel van 87 procent in de productie van dit mineraal. De magnesiumprijs is, volgens branchespecialisten, in korte tijd »